ازارض تا عرش گستره نظام تربیتی نفس انسان دردیدگاه ملاصدرا

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه و حکمت دانشگاه پیام نور

2 استادیار دانشگاه پیام نور

3 دانشگاه پیام نور ، مرکز تهران جنوب

4 گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

انسان وشناخت ابعاد وجودی او از دیر باز مورد توجه اندیشمندان حوزه دین و فلسفه بوده است. این مقاله در صدد بررسی این مسئله است که با توجه به شمول حکمت صدرایی بر تمام جنبه های مختلف هستی وانسان، چگونه می توان مبتنی بر نظریات خاص ملاصدرا، مبنائی فلسفی وعقلانی برای تعلیم وتربیت نفس انسان ترسیم نمود؟ لذا سعی شده است با روش مطالعه ی کتابخانه ای و نظری وبا بررسی اصول ابتکاری ملاصدرا درفلسفه به این سوال پاسخ داده شود. ازنظرملاصدرا وجود اصیل است، ولی وجودانسان ازموجودات دیگرمتفاوت است. براساس حرکت جوهری، نفس به تدریج دردامن بدن به ظهورمی رسدوبه درجات بالاتری ازتجرد نایل می شود. ازاین منظرحقیقت هرفرد با اعتقادات واعمال وی ودرپرتوتعلیم وتربیت ساخته می شودو هویت خودش را کسب می نماید ودرنهایت هرانسانی نوع خاصی است وماهیت همه انسانها یکسان نیست. براساس دستاوردهای این تحقیق، با تبیین خاص ملاصدرا درباره چگونگی تربیت نفس انسان، علاوه براینکه جایگاه رفیع انسان درمجموعه خلقت معرفی می گردد تاثیرونقش برنامه های تربیتی، دررسیدن به درجات شایسته و بایسته فرد انسانی نیز بخوبی ترسیم می گردد. هدف عالی درنظام تربیتی مبتنی بربینش صدرائی، ارتقاء انسان به مقام خلیفه اللهی است. و نتیجه اینکه: براساس انسان شناسی صدرائی، تدوین برنامه های تعلیم وتربیت، بستری عقلانی می یابد ومنطبق بر فطرت انسان خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


۱. قرآن کریم.
۲. امام علی، (ع)، دیوان امیرالمؤمنین، بیروت: منشورات مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
۳. ابراهیم‌زاده، عیسی، (1389)، فلسفه‌ی تربیت، تهران: انتشارات پیام نور.
۴. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله، (1383)، رساله نفس، همدان: دانشگاه بوعلی سینا.
۵. اکبریان، رضا، (1388)، جایگاه انسان در حکمت متعالیه‌ی ملاصدرا، تهران: نشر علم.
۶. بوخنسکی، ی. م.، (1361)، مقدمه‌ای بر فلسفه، ترجمه‌ی محمدرضا باطنی، تهران: نشر نو.
۷. حلبی، علی‌اصغر، (1361)، تاریخ فلاسفه‌ی ایرانی، تهران: انتشارات زوار.
۸. دورانت، ویل، (1354)، لذات فلسفه، ترجمه‌ی عباس زریاب، تهران: نشر اندیشه.
۹. شریعتمداری، علی، (1367)، تعلیم و تربیت در اسلام، تهران: انتشارات امیرکبیر.
۱۰. شریف، م. م.، (1362)، تاریخ فلسفه در اسلام، ترجمه‌ی فارسی زیر نظر نصرالله پورجوادی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
۱۱. صدرالدین الشیرازی، محمد، (1360)، اسرار الآیات و انوار البینات، تصحیح و تقدیم محمد خواجوی، بیروت: دار الصفوه.
۱۲. __________، (1367)، تفسیر القرآن الکریم، ج1، قم: منشورات بیدار.
۱۳. __________، (1366)، تفسیر القرآن الکریم، ج7 ، قم: منشورات بیدار.
۱۴. __________، (141۰)، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت: دار احیاء التراث.
۱۵. __________، (1382)، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، ج9، تصحیح و مقدمه‌ی رضا اکبریان، تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
۱۶. __________، (1362)، رسائل فلسفی (المسائل‌القدسیه، متشابهات‌القرآن، اجوبة‌المسائل)، تصحیح و مقدمه‌ی سید جلال‌الدین آشتیانی، مشهد: مرکز نشر دانشگاهی.
۱۷. __________، (1392)، رساله‌ی سه اصل، تصحیح و مقدمه‌ی محمدخواجوی، تهران: مولی.
۱۸. __________، (1366)، شرح اصول الکافی، جلد اول، تهران: مؤسسه‌ی مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
۱۹. __________، (1367)، شرح اصول الکافی، جلد دوم، تهران: مؤسسه‌ی مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
۲۰. __________، (1360)، الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، با حواشی حاج ملاهادی سبزواری، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
۲۱. __________، (1341)، العرشیه، تصحیح و ترجمه‌ی غلامحسین آهنی، تهران: مولی.
۲۲. __________، (1381)، کسر اصنام الجاهلیه، تصحیح، تحقیق و مقدمه‌ی دکتر محسن جهانگیری، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
۲۳. __________، (1380)، المبدأ و المعاد، قدمه و صححه السید جلال‌الدین الآشتیانی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی‌.
۲۴. __________، (1387)، المظاهر الالهیة فی اسرار العلوم الکمالیه، مقدمه وتصحیح از سید محمد خامنه‌ای، تهران: بنیاد حکمت صدرا.
۲۵. __________، (1363)، مفاتیح الغیب‌، مع تعلیقات للمولی علی النوری، تهران: مؤسسه‌ی مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
۲۶. فروغی، محمدعلی، (1366)، سیر حکمت در اروپا، تهران: انتشارات زوار.
۲۷. نلر، جرج، (1356)، آشنایی با فلسفه‌ی آموزش و پرورش، ترجمه‌ی فریدون بازرگان، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.