فضیلت‌گرایی اخلاقی در تفسیر متن مقدس

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه اخلاق دانشگاه قم

2 استادیار و مدیر گروه فلسفه اخلاق دانشکده الهیات دانشگاه قم

چکیده

در این مقاله طی یک روش تحلیلی- مقایسه‌ای، پس از تشریح معنا، دامنه و مصداق متون مقدس، ابتدا روش‌شناسی تفسیر و در ادامه رویکرد اخلاقی مطلوب در فرایند تفسیر این متون را معرفی می‌کنیم.نتیجه‌ی‌ بحث این است که: الف) متن مقدس واجد سه وصف رازآمیزی، قدرتمندی و هیبت است؛ ب) بانظربه موفقیت تاریخی و تأثیر ایمانی متن مقدس، تعیین و تحدید مصداق برای آن امکان‌پذیر خواهد بود؛ ج) تفسیر متن مقدس از پیش‌فرض مؤمنانه‌ی خوانندگان خود آغاز شده و با طی دو مرحله‌ی نشانه‌ی ساختاری و بطون معنایی، تا لایه‌های پایان‌ناپذیری از معانی پیدا و پنهان اثر امتداد می‌یابد؛ د) اگر خواننده‌ی مؤمن به متن، بر مدار موازین اخلاق فضیلت‌ سلوک کند، ضمن عبور از مرحله‌ی تبعیت محض از قواعد و سنت‌ها، بی‌واهمه از آثار هم‌نشینی خود با متن، نفس متعالی زیستن در جهان اثر مقدس را تجربه می‌کند که این تعالی با تعالیم عارفان، مشخصاً آموزه‌های ابن‌عربی درباب سلوک انسان، مقارن است.

کلیدواژه‌ها


 
۱. ابن‌عربی، محی‌الدین، (۱۳۸۹)، نقش الفصوص، ترجمه نجیب مایل هروی، چ۳، تهران: مولی.
۲. ابوزید، نصرحامد، (۱۳۹۱)، چنین گفت ابن‌عربی، ترجمه سید محمد راستگو، چ۳، تهران: نی.
۳. اتو، رودلف، (۱۳۸۰)، مفهوم امر قدسی، ترجمه‌ی همایون همّتی، تهران: نقش جهان.
۴. آخوند خراسانی، (۱۴۲۷)؛ کفایه الاصول، تحقیق و تعلیق عباس علی الزارعی السبزواری؛  الطبعه الثانیه، قم؛ موسسه النشر الاسلامی.
۵. آشتیانی، سید جلال، (‍۱۳۸۰)، شرح مقدمه‌ی قیصری بر فصوص الحکم، چ۵، قم: بوستان کتاب.
۶. الیاده، میرچا، (۱۳۹۰)، مقدس و نامقدس، ترجمه‌ی بهزاد سالکی، چ۳، تهران: علمی فرهنگی.
۷. تیلیش، پل، (۱۳۷۴)، «ایمان چیست»، ترجمه‌ی علی مرتضویان، مجله‌ی ارغنون، شماره ۵ و ۶، صص: ۲۲۱، ۲۳۶.
۸. جامی، عبدالرحمن، (۲۰۰۵)، نقد النصوص فی شرح نقش الفصوص، تصحیح عاصم ابراهیم کیالی، بیروت: دارالکتب العلمیه.
۹. جوادی آملی، عبدالله، (۱۳۸۸)، تفسیر موضوعی قرآن، جلد۱۱، مراحل اخلاق در قرآن، چ۹، قم: مرکز نشر اسراء.
۱۰. سبحانی، جعفر، (۱۴۲۶)، اصول الحدیث واحکامه، الطبعه الرابعه، قم؛ موسسة الامام الصادق.
۱۱. علامه طباطبایی، سید محمدحسین، (۱۳۹۳)، قرآن در اسلام، به کوشش سید هادی خسروشاهی، چ۷، قم: بوستان کتاب.
۱۲. فرضعلی، فاطمه و حسینی شاهرودی، سید مرتضی، (۱۳۹۰)، «رویکرد پدیدارشناسانه‌ی سید حیدر آملی و رودلف اتو به امر قدسی»، اندیشه دینی، شماره‌ی ۴۱، صص: ۴۹- ۸۰.
۱۳. قائمی‌نیا، علیرضا، (۱۳۸۹)، بیولوژی نص، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
۱۴. کاپلستون، فردریک، (۱۳۸۸)، تاریخ فلسفه، ج۷، ترجمه‌ی داریوش آشوری، چ۸، تهران: علمی فرهنگی.
۱۵. کالر، جاناتان، (۱۳۸۹)، بارت (درآمدی بسیار کوتاه)، ترجمه‌ی تینا امرالهی، تهران: علم.
۱۶. کربن، هانری، (۱۳۸۴)، تخیل خلاق در عرفان ابن‌عربی، ترجمه‌ی انشاءالله رحمتی، تهران: جامی.
۱۷. ملکیان، مصطفی، (۱۳۸۹)، حدیث آرزومندی (جستارهایی در عقلانیت و معنویت)، چ۲، تهران: نگاه معاصر.
18. Barton, Stephen (2003), Holiness: Past and Present, Continuum International Publishing Group.
19. Carden, Stephen D. (2006), Virtue Ethics: Dewey and Macintyre, Continuum, International Publishing Group.
20. DePaul, Michael and Zagzebski, Linda (Ed.) (2007), Intellectual Virtue, New York: Oxford University Press.
21. Kant, Immanuel (2010), The Critique of Practical Reason, translated by Thomas Kingsmill Abbott, Pennsylvania State University.
22. _____________ (2006), Critique of the Power of Judgment, Edited by Paul Guyer, Translated by Paul Guyer & Eric Matthew, Cambridge University Press.
23. _____________ (2002), Groundwork of the Metaphysics of Morals, Edited & Translated by Allen Wood, Yale University Press.
24. Schleiermacher, Friedrich (1976), The Christian Faith, ed. H. R. Mackintosh and J. S. Stewart، Philadelphia: Fortress Press.
25. Swanton, Christine (2003), Virtue Ethics (A Pluralistic View), New York: Oxford University Press.
26. Otto, Rudolf (1958), The Idea of the Holy, trans. John W. Harvey, New York: Oxford University Press.
27. Zagzebski, Linda Trinkaus (1996), Virtues of the Mind, Cambridge University Press.