جایگاه مثل در نظام حکمت صدرایی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه قم

2 استادیار دانشگاه شیراز

چکیده

در میان حکمای اسلامی، صدرالمتألهین بیش‌ترین مباحث را درباره‌ی ارباب انواع و نظریه‌ی مثل مطرح کرده است؛ به‌گونه‌ای که بحث کامل و همه‌جانبه‌ی این نظریه، قبل از او بى‏سابقه است. مباحث حکمت متعالیه درباره‌ی نظریه‌ی مثل به سه بخش تقسیم می‌شود: ۱. پاسخ‌گویی به تأویلات و اشکالات فیلسوفان دیگر؛ ۲. اقامه‌ی براهین پنج‌گانه در اثبات ارباب انواع؛ ۳. جایگاه این نظریه در حکمت متعالیه. از جمله‌ی این سه، می‌توان به وجود ذهنى، سایه بودن عالم ماده در قیاس با ارباب انواع، از صقع ربوبى بودن مُثل، اتحاد عاقل و معقول و اتحاد نفس با رب‌النوع، کلی بودن مثل، صورت نوعیه، غایت افراد مادی بودن مثل و... اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها


۱. ابن‏سینا، حسین بن عبداللَّه، (۱۳۸۵)، الالهیات من کتاب الشفاء، حسن حسن‏زاده‌ی آملى، قم: بوستان کتاب.
۲. ـــــــــــــــ، الاشارات و التنبیهات، (۱۳۷۹)، الخاتمى، جلد سوم، تهران: الکتب؛ حیدرى.
۳. جامی، عبدالرحمان، (۱۳۸۱)، نقد النصوص فی شرح نقش الفصوص، ویلیام چیتیک، چاپ دوم، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه‌ی ایران.
۴. سهروردى، شهاب‏الدین یحیى، (۱۳۸۰)، مجموعه آثار شیخ اشراق، هانرى کربن، جلد اول و دوم، چاپ سوم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانى و مطالعات فرهنگى.
۵. شیرازى، صدرالدین، (۱۳۸۳)، الحکمه المتعالیه فى الاسفار العقلیه الاربعه، ابراهیم امینى و فتح‏اللَّه امید، جلد اول تا هفتم و نهم، چاپ دوم، تهران: حیدری.
۶. ـــــــــــــــ، (۱۳۸۲)، شواهد الربوبیه[DU1] ، سیدجلال‏الدین آشتیانى، جلد اول، چاپ سوم، قم: بوستان کتاب.
۷. ـــــــــــــــ، (۱۳۶۴)، تفسیر القرآن، محسن بیدارفر، جلد دوم، قم: بیدار.
 ۸. ـــــــــــــــ، (۱۴۱۹)، مفاتیح الغیب، محمد خواجوى، جلد اول، بیروت: تاریخ ‏العرب.
۹. سبزوارى، ملاهادى، (۱۴۲۲)، شرح المنظومة، حسن‏زاده‌ی آملى[DU2] ، جلد پنجم، قم: ناب.
۱۰. صائن‏الدین، على ‏بن محمد الترکه، (۱۳۷۸)، شرح فصوص ‏الحکم؛ محسن بیدارفر، جلد اول، قم: بیدار.
۱۱. طباطبایى، محمدحسین، (۱۴۲۳)، نهایه الحکمه، عباس‏على زارعى سبزوارى، قم: النشر الاسلامى.
۱۲. فخر رازى، عمر،(۱۴۲۹)،  المباحثالمشرقیه، محمد المعتصم باللّه بغدادى، جلد اول و دوم، چاپ دوم، بیروت:  ذوی القربى.
۱۳. فارابى، ابونصر، بی‌تا، الجمع بین رأیى‏ الحکیمین، الدکتور البیر نصرى، بیروت: دارالمشرق.
۱۴. الدوانی، ملا جلال‌الدین، (۱۴۱۱)، شواکل الحور فی شرح هیاکل النور، سیداحمد تویسرکانی، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
۱۵. میرداماد، (۱۳۶۷)، القبسات، مهدی محقق، تهران: دانشگاه تهران.