روی‌کرد پدیدارشناسانه‌ی سید حیدر آملی و رودلف اتّو به «امرقدسی»

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

چکیده
آن‌چه پدیده‌ی دین را از سایر پدیده‌ها متمایز می‌سازد قداست آن است. موضوع اصلی این نوشتار بررسی روی‌کرد پدیدارشناسانه‌ی دو اندیشمند دین‌شناسِ خداباورِ مسلمان و مسیحی، یعنی سید حیدرآملی و رودلف اتّو (1869-1937) به «امر قدسی» است. برای رسیدن به نقاط اشتراک و امتیاز آن‌ها، ابتدا به تبیین فرآیند پدیدارشناسی و اقسام نگرش پدیدارشناسانه، به‌ویژه نگرش عاطفی و عقلانی به پدیده‌ی قدسی، پرداخته‌ایم. دیدگاه‌ها و انتقادهای صاحب‌نظران بررسی شده و در انتها، تفاوت‌ها و شباهت‌های رهیافت پدیدار شناسانه‌ی آن‌دو درباره‌ی «امرقدسی» ارائه گردیده است. در این تطابق، روشن می‌شود که هردو با تحویل‌گرایی مخالف‌اند و امر قدسی را «خودآشکار» می‌دانند، ولی بر خلاف نگرشِ صرفاً عاطفه‌گرایانه‌ی اتّو، سید حیدر هر دو نگرش عقلانی و عاطفی به «امر قدسی» را به گونه‌ای کامل‌تر و بدون تعصب دینی، ارائه داده است.

کلیدواژه‌ها


*قرآن کریم
 
** انجیل یوحنا، (1995م.)، انجمن انتشار کتب مقدسه، انگلستان.
 
1. آملی، سید حیدر، (1362)، اسرارالشریعه و اطوار الطریقه و انوار الحقیقه، مقدمه و تصحیح محمد خواجوی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
2. ــــــــــــــــــ ، (۱۳۷۷)، ج‍ام‍ع‌ الاس‍رار و م‍ن‍ب‍ع‌ الان‍وار ل‍ل‍م‍ع‍ارف‌ ال‍م‍ت‍ال‍ه‌ ال‍ول‍ی، ترج‍م‍ه‌ی‌ ج‍واد ه‍اش‍م‍ی‌ ع‍ل‍ی‍ا، ت‍ه‍ران‌: ن‍ش‍ر ق‍ادر.
 
3. ـــــــــــــــــ، (1368)، نقد النقود فی معرفه الوجود، تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
4. اتو، رودلف، (1380)، مفهوم امر قدسی، ترجمه و توضیح همایون همتی‌، ت‍ه‍ران‌: ن‍ق‍ش‌ ج‍هان.
5. ادواردز، پل، (1379)، ،ت‍اری‍خ‌ م‍اب‍ع‍دال‍طب‍ی‍ع‍ه، (ب‍ه‌ان‍ض‍م‍ام‌ م‍ق‍الات‌ دی‍گ‍ر)، ت‍رج‍م‍ه‌ی‌ ش‍ه‍رام‌ پ‍ازوک‍ی، ت‍ه‍ران: پژوه‍ش‍گ‍اه‌ ع‍ل‍وم‌ ان‍س‍ان‍ی‌ و م‍طال‍ع‍ات‌ ف‍ره‍ن‍گ‍ی.
6. ال‍ی‍اده‌، م‍ی‍رچ‍ا، (1388)، م‍ق‍دس‌ و ن‍ام‍ق‍دس‌: م‍اه‍ی‍ت‌ دی‍ن‌، ترجمه‌ی ب‍ه‍زاد س‍ال‍ک‍ی‌، ت‍ه‍ران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
 
7. پالس، دانیل، (1389)، هفت نظریه در باب دین، ترجمه و نقد محمد عزیز بختیاری، چاپ سوم، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی. 89.
 
8. جوادی آملی، عبدالله، (1373)، شریعت در آینه معرفت، چاپ دوم، تهران: مرکز نشر رجاء.
 
9. حسینی، سیدمرتضی، (1383)، تعریف و خاستگاه دین، مشهد: آفتاب دانش.
 
10. حسینی، سیدمرتضی و فرضعلی، فاطمه، (بهار 1389)، «الاهیات سلبی از دیدگاه فلوطین و عبدالاعلی سبزواری مفسر مواهب الرحمن»، آینه معرفت، سال هشتم، شماره 22، صص: 31-51.
11. خاتمی، محمود، (1382)، پدیدارشناسی دین، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه‌ی اسلامی.
12. دارتیگ، آندره، (۱۳۸۷)، پدیدارشناسی چیست؟، ترجمه‌ی محمود نوالی، ت‍ه‍ران: س‍ازم‍ان‌ م‍طال‍ع‍ه‌ و ت‍دوی‍ن‌ ک‍ت‍ب‌ ع‍ل‍وم‌ ان‍س‍ان‍ی‌ دان‍ش‍گ‍اه‌ه‍ا (س‍م‍ت‌)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی‏.
13. سپهری، (1378)، اندیشه و عرفان سید حیدر حیدر آملی، رساله‌ی دکتری، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
14. عراقی، شیخ فخرالدین، (1381)، دیوان اشعار، مقدمه و تصحیح پروین قائمی، تهران: نشر پیمان.
15. فرامرز قراملکی، احد، (1380)، روش‌شناسی مطالعات دینی، م‍ش‍ه‍د: دان‍ش‍گ‍اه‌ ع‍ل‍وم‌ اس‍لام‍ی‌ رض‍وی.
16. کربن، هانری، (1369)، فلسفه ایرانی و فلسفه تطبیقی، ترجمه‌ی جواد طباطبایی، ت‍ه‍ران: ت‍وس‌.
17. مک کواری، جان، (1378)، تفکر دینی در قرن بیستم، مرزهای فلسفه و دین، ترجمه‌ی بهزاد سالکی، تهران: نشر امیر کبیر.
18. نصر، سید حیدر حسین، (1380)، معرفت و امر قدسی، ترجمه‌ی فرزاد حاجی میرزایی، مجموعه گفتگوی تمدن‌ها،تهران: نشر و پژوهش فرزان.
 
19. Bixler, Julius Seelye, (1945) “Phenomenology” in: An Encyclopedia of Religion, Vergilius, Ferm (ed.), New York: The Philosophical Library.
 
20 Douglas, Allen, (1987), “Phenomenology of Religion” in Mircea Eliade, ed., The Encyclopedia of Religion, New York and London: Macmillan, Vol.11.
 
21. Ember, Lester,(2000), “Phenomenological Movement” in: Concise Rutledge Encyclopedia of Philosophy, U.S.A & Canada: Rutledge.
 
22.  Guttenplan, Samuel (ed.), (1995), A Companion To The Philosophy of Mind, Lodon: Blackwell.
 
23. Koestenbaum, Reter, (1967), “Religion in the Tradition of the Phenomenology" in: Philosophical & Cultural Perspective, Clayton Fearer & Will, Phenomenology Horosz (eds.), New York: Van No Strand  Reinhold Company.
 
24 . Mensching, Gustav, (1959), Die Religion, Erscheinungsformen, Strukturtypen unci Lebensgesetze, Stuttgart: Curt E. Schwab.
 
25. Schmitt, Barry & Woodruff, Smith, (1995), David, The Cambridge Companion to Husserl: Cambridge University.
 
26. Schmitt, Richard, (1967) "Phenomenology", The Encyclopedia of Philosophy, Editor in chief Paul Edward, New York: Macmillan.
 
27 .Spiegelberg, Herbert, (1960), The Phenomenological Movement: A Historical Introduction, 2d. ed., The Hague, Holand: Martinus, Nijhoff.
28. Waardenberg, J.,   (1973), Classical Approaches to the Study of Religion, The Hague, Holand: Mouton Publisher.