بررسی حقیقت وجود و مواجهه با آن در آثار عزیز نسفی (با تأکید بر آرای رودلف اتّو)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه ادیان و عرفان دانشگاه سمنان

2 دانشجوی دکتری دانشگاه سمنان

چکیده

رودلف اتّومتکلم و دین­پژوه آلمانی قرن بیستم، در اثر مشهور خود موسوم به مفهوم امر قدسی، با رویکردی پدیدارشناسانه به بحث درباره‌ی امر مقدس و مواجهه‌ی با آن، به‌عنوان نومینوس پرداخته است. او نومینوس را امری فراتراز عقل، متمایز، مقدس و ناشناختی تلقی کرده است. ازاین‌نظر نومینوس نوعی با حقیقت وجود شباهت دارد که موضوع اصلی عرفان اسلامی است. عزیز نسفی عارف نامی قرن هفتم، از حقیقت وجود به‌عنوان اولین مرتبه‌ی ذات حق یاد کرده است. این پژوهش به تحلیل و تبیین اندیشه­های نسفی درباره‌ی حقیقت وجود، بر مبنای نظریات اتّو درباره‌ی امر قدسی و مواجهه با آن پرداخته و شباهت­ها و تفاوت­های موجود در آن‌ها را موردبررسی قرار داده است. درمجموع اگرچه در ظاهر امر، نومینوس و حقیقت وجود مشابه به‌نظر می­رسند، اما تفاوت در جایگاه و مبانی فکری نسفی و اتو سبب شده تا در جزئیات اندیشه‌ی این دو درباره‌ی امر قدسی و مواجهه‌ی با آن، تفاوت­هایی باقی بماند.

کلیدواژه‌ها


۱. قرآن کریم.
۲. کتاب مقدس.
۳. آشتیانی، سیدجلال­الدین، (1380)، شرح مقدمه‌ی قیصری، مقدمه: هانری کربن، قم: بوستان کتاب.
۴. اِلیاده، میرچا، (1390)، مقدس و نامقدس، ترجمه‌ی بهزاد سالکی، چ3، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
۵. اُتّو، رودلف، (1380)، مفهوم امر قدسی، ترجمه‌ی همایون همتی، تهران: نقش جهان.
۶. باربور، ایان، (1374)، علم و دین، ترجمه‌ی بهاءالدین خرمشاهی، چ2، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
۷. چیتیک، ویلیام، (1387)، میراث مولوی (مولوی و وحدت وجود)، ترجمه‌ی مریم مشرف، چ ۳، تهران: سخن.
۸. ریجون، لوید، (1378)، عزیز نسفی، ترجمه‌ی مجدالدین کیوانی، تهران: نشر مرکز.
۹. ریچاردز، گلین، (1380)، به سوی الهیات ناظر به همه‌ی ادیان، ترجمه‌ی رضا گندمی­نصرآبادی؛ احمدرضا مفتاح، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
۱۰. علمی، قربان، (1377)، «مدخلی بر نظریه‌ی دینی رودلف اتّو براساس کتاب مفهوم امر قدسی»، مقالات و بررسی­ها، دفتر64، صص: 89-101.
۱۱. گراوند، سعید، (1384)، «تجربه دینی براساس نظریه‌ی رودلف اتّو و ریچارد سوئین برن»، مجله‌ی پژوهش­های اجتماعی اسلامی، شماره 51 و52، صص: 235-264.
۱۲. ملاصدرا، محمدبن ابراهیم، (1363)، مفاتیح الغیب، محقق و مصحح: محمد خواجوی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
۱۳. نسفی، عزیز بن محمد، (1386)، الانسان الکامل، تصحیح و تحقیق: ماریژان موله، تهران: طهوری.
۱۴. ______________، (1379)، بیان­ التنزیل، شرح احوال و تحلیل آثار و تصحیح و تحشیه‌ی علی‌اصغر میرباقری‌فرد، تهران: سلسله انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
۱۵. ______________، (1381)، زبده الحقایق، تصحیح و مقدمه و تعلیقات: حق­وردی ناصری، چ۲، تهران: طهوری.
۱۶. ______________، (1359)، کشف الحقایق، مقدمه، تصحیح و تعلیق احمد مهدوی دامغانی، چ۲، تهران: نشر کتاب.
۱۷. ______________، (1352)، مقصد اقصی، محقق و مصحح: حامد ربانی، تهران: گنجینه.
۱۸. یثربی، یحیی، (1392)، عرفان نظری، چ8، قم: بوستان کتاب.