رویکردی فلسفی- کلامی به ایمان در فلسفه‌ی دکارت و ملاصدرا

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه رازی کرمانشاه

چکیده

یکی از مباحث مهم پیرامون ماهیت ایمان، مسأله‌ی نسبت دین و عقل یا نسبت ایمان با تصدیق عقلی است. براین اساس، همواره در میان فلاسفه و متکلمان مسلمان و مسیحی دیدگاه‌های متعددی درباره ماهیت ایمان و اینکه آیا ایمان همان تصدیق عقلی به وجود خداست یا ماهیتی متفاوت دارد، مطرح بوده است. مسأله‌ایی که بدین منظور مطرح است این است که میان یقین عقلی و ایمانی چه نوع رابطه‌ایی قابل تصور است و آیا می‌توان به نوعی تعامل و رابطه‌ی متقابل بین یقین ایمانی و یقین عقلی برقرار کرد؟
در این مقاله سعی بر این است که به دیدگاه دو متفکر اسلام و غرب یعنی ملاصدرا و دکارت پیرامون ماهیت ایمان و اینکه مهم‌ترین عنصرآن چیست و چه نسبتی میان ایمان و تصدیق عقلی وجود دارد، پرداخته شود. شایان یاد است که ملاصدرا ایمان را تصدیق معرفتی به وجود خدا می‌شمارد؛ از طرفی نیز چگونگی ارتباط بین یقین ناشی از ایمان با یقین ناشی از شهود آشکار عقلی در اندیشه دکارت یک مسأله است و باید به آن پرداخت. 

کلیدواژه‌ها


1. آگوستینوس، مارکوس اورلیوس، (1381)، اعترافات، ترجمه سایه میثمی‌، تهران: نشر سهروردی.
2. ابراهیمی‌ دینانی، غلامحسین، (1379)، ماجراهای فکر فلسفی در جهان اسلام، تهران: نشر طرح نو، چاپ دوم.
3. پترسون، مایکل و دیگران، (1383)، عقل و اعتقاد دینی، ترجمه احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران: طرح نو، چ4.
4. دکارت، رنه، (1386)، فلسفه دکارت، ترجمه منوچهر صانعی، تهران: انتشارات بین المللی  الهدی، چاپ دوم.
5.  --------، (1361)، تأملات در فلسفه اولی، ترجمه احمد احمدی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
6.  --------، (1366)، گفتار در روش راه بردن عقل، ترجمه محمدعلی فروغی، تهران:  انتشارات زوار، چاپ چهارم.
7. ژیلسون، اتین، (1384)، تومیسم؛ درآمدی به فلسفه قدیس توماس آکوینی، ترجمه ضیاءالدین دهشیری، تهران: حکمت.
8. کاپلستون، فردریک، (1385)، تاریخ فلسفه، ترجمه غلامرضا اعوانی، تهران: سروش، ج 4.
9. مجتهدی، کریم، (1385)، دکارت و فلسفه او، تهران: امیرکبیر، چاپ دوم.
10. ملاصدر، محمد بن ابراهیم، (1386)، اسفار،  ج 6، قم: مکتب  مصطفوی.
11. -------------، (1361)، تفسیر القران الکریم، ج1، قم: بیدار.
12. --------------، (1391)، شرح اصول کافی، تهران: مکتب محمودی.
13. --------------، (1370)، شرحاصولکافی،ج1، 2، 3، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
14- -------------، (1981)، الحکمةالمتعالیةفی الأسفارالأربعه، ج 2، 4، 7، 8، 9، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
15. --------------، (1360)، اسرارالآیات، تهران: انجمن حکمت و فلسفه.
16.  -----------، (1363)، المشاعر، تصحیح هانری کربن، تهران: انتشارات طهوری.
17. نصر، سید حسین، (1382)، صدرالمتألهین و حکمت متعالیه، ترجمه حسین سوزنچی، تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی.
18. یاسپرس، کارل، (1363)، آگوستین، ترجمه محمدحسن لطفی، تهران: خوارزمی.
19.  فیاضی، غلامرضا، (1384)، «حقیقت ایمان از منظر ملاصدرا و علامه طباطبایی»، فصلنامه پژوهش‌های دینی، سال اول، شماره اول، بهار.
20. ذاکری، مهدی، (1391)، «رویکردی نوین در بررسی ماهیت ایمان با نگاه به ساحات وجودی نفس»، فصلنامه انسان پژوهی دینی، شماره 27، تابستان، صص 105 – 124
21. Aquinas, Thomas, (1965), On the Truth of the Catholic Faith: Summa Contra Gentiles, Book 1, New York: Hanover House.
22. Descartes, Rene, (1963), Discourse on Method and the Meditations,  Cambridge: Penguin books.
23. Descartes, Rene, (1983), Principles of Philosophy, D. Reidel,  Cambridge: Publishing Company.
24- Kung, Hans, (1996), Does God Exist, Landon: Xpress Reprints SCM.