تحلیل عناصر سعادت در اندیشه‌ی ابن‌تیمیه

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری فلسفۀ اخلاق دانشگاه قم

چکیده

در این پژوهش تلاش شده است تا پس از تعریف سعادت از نگاه ابن‌تیمیه، عناصر ایصال به سعادت از نگاه این متفکّر تألیف و تحلیل شود. اهمیت این مسأله از آن روست که ابن‌تیمیه از متفکران ضدفلسفی جهان اسلام بوده، از همین نظر می‌توان این پرسش را مطرح کرد که نگاه او به سعادت چه تفاوتی با نگرش‌های رقیب _ که به‌تعبیر ابن‌تیمیه، نسخه‌های آلوده به بن‌مایه‌های غیردینی هستند _ خواهد داشت؟ برای دستیابی به این مطلوب، آثار ابن‌تیمیه را بررسی کرده و عناصری را که به‌تصریح یا اشاره، به سعادت آدمی مربوط می‌شوند استقراء نموده‌ایم. حاصل رجوع به آثار ابن‌تیمیه و نتیجه‌ی به‌دست‌آمده از کلماتِ بعضاً پراکنده‌ی او در موضوع پژوهش، این است که می‌توان پنج عامل را تحت عنوان «عناصر سعادت» در اندیشه‌ی این متفکّر مندرج ساخت. بااین‌حال، پس از تأمل در این عناصر و ضمن واکاوی تفصیلی آن‌ها، به این نتیجه خواهیم رسید که اندیشه‌ی ضدفلسفی ابن‌تیمیه، علی‌رغم کوشش بسیار در زدودن دین از غبار مفروضات فلسفی، عاری از شاکله‌ی نظری درخور اعتماد است.

کلیدواژه‌ها


1.ا بن‌تیمیه، احمد بن عبدالحلیم، (1396)، الامر بالمعروف و النهی عن المنکر، حقَّقه الدکتور صلاح‌الدین المنجد، بیروت: دارالکتب الجدید.
2. ________________________، (1402)، امراض القلوب و شفائها، القاهرة: المطبعة السلفیة.
3. ________________________، (1405)، فضل اهل البیت و حقوقهم، جدة: دار القبله.
4. ________________________، (1406)،  الغیبة، بی‌جا: مکتبة الصحابة.
5. ________________________، (1407)، الزهد و الورع و العبادة، تحقیق حماد سلامه، الاردن: مکتبة المنار.
6. ________________________، (1408)، حکم السماع، تحقیق حماد سلامه، الاردن: مکتبة المنار.
7. ________________________، (1411)، طب القلوب، الکویت: دارالدعوة للنشر و التوزیع.
8. ________________________، (1413)، الجمال؛ فضله، حقیقته، اقسامه، دراسة و تحقیق ابراهیم بن عبدالله الحازمی، بی‌جا: دار الشریف.
9. ________________________، (1414)، التوبة و الاستغفار،  تحقیق محمد عمر الحاجی و عبدالله بدران، بی‌جا: بی‌نا.
10. _________________________، (1415)، تزکیة النفس، دراسة و تحقیق الدکتور محمد القطانی، الریاض:دار المسلم.
11. ________________________، (1416)، الایمان، بیروت: المکتب الاسلامی.
12. ________________________، (1419)، العبودیة،  بی‌جا: دار الاصالة.
13. _________________________، (1421)، التحفة العراقیة فی الاعمال القلبیة، حقّقه الدکتور یحیی الهنیدی، ریاض: مکتبۀ الرشد.
14. ________________________، (1422)،  الایمان الاوسط، تحقیق ابویحیی محمود ابوسن، بی‌جا: دار طیبة للنشر و التوزیع.
15. ________________________، (1425)، تفسیر آیة «قل للمومنینین یغضوا من ابصارهم»، بی‌جا: مکتبة الحافظ الذهبی.
16. ________________________، (بی‌تا)، الوصیة الجامعة لخیر الدنیا و الاخره، القاهرة: مکتبه التراث الاسلامی.
17. جوادی آملی، عبدالله، (1391)، شمس الوحی تبریزی(سیرۀ علمی علامه طباطبایی)، قم: إسراء.
 
18. طباطبایی، محمدحسین، (1389)، انسان از آغاز تا انجام، ترجمه و تعلیقات: صادق لاریجانی، به کوشش سیّد هادی خسروشاهی، قم: بوستان کتاب.
19. ___________________، (1388)، مجموعه رسائل، ج2، به‌کوشش سیّدهادی خسروشاهی، قم: بوستان کتاب.