دانشگاه شیراز
فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز
2251-6123
2717-2686
18
69
2018
12
22
بررسی کارآمدی نظریه طراحی هوشمند در چالش علم و دین
1
28
FA
مرتضی
پیروجعفری
دانشجوی دکتری دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد
morteza.peirojafari@mail.um.ac.ir
محمد جواد
عنایتی راد
استادیار دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی
enayati-m@um.ac.ir
10.22099/jrt.2018.29303.1858
تعارض و نزاع میان علم و دین و بررسی آرا و دیدگاههای گوناگون این حوزه، چالش همیشگی فلسفه دین بوده است. یکی از مهمترین مباحث این حوزه، تعارض میان نظریه فرگشت و اعتقاد به آفرینش موجودات بر مبنای ظاهر کتاب مقدس است. این چالش نظریههای گوناگونی را از انکار تام فرگشت تا پذیرش کامل آن در نظام فکری دینی در بر داشته است. یکی از این نظریهها، « طراحی هوشمند»است که بیان میکند نظام پیچیده خلقت، حاصل طراحی مدبرانه طرّاح خردمندی است که به قلم صنع خود، نظام آفرینش را بر این اساس بنانهاده است. این نظریه با تمسک به مقدمات علمی چون «پیچیدگی کاهش ناپذیر» و «پیچیدگی معینشده» بیهدف بودن فرایند خلقت و نیز تصادفی بودن روند آفرینش را زیر سؤال برده و سعی دارد روششناسی علمی رایج را به چالش کشانده و فرگشت را نظریهای ناتمام و جهتدار در رواج اندیشه مادیگرایی معرفی نماید. این پژوهش درصدد بررسی جایگاه نظریه طراحی هوشمند در چالش علم و دین است و در پایان این نتیجه حاصل میشود که خود این نظریه با چالشهایی روبرو است و نمیتوان آن را پاسخی مناسب در رابطه علم و دین تلقی کرد.
طراحی هوشمند,علم و دین,فرگشت,برهان نظم,طبیعت گرایی روشی
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_5073.html
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_5073_b4a5467494ffafcb62726ed453b0ebb7.pdf
دانشگاه شیراز
فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز
2251-6123
2717-2686
18
69
2018
12
22
کشف و شهود در مشرب عرفانی روزبهان بقلی
29
52
FA
الهام
تمدن
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی (گرایش عرفانی) دانشگاه اصفهان
elhamt_82@yahoo.com
محمد رضا
نصر اصفهانی
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان
m.nasr@ltr.ui.ac.ir
10.22099/jrt.2018.29538.1863
علوم مختلف مانند فلسفه، کلام، حکمت و عرفان همه در جستجوی راهی برای دستیابی به معرفت الهی هستند، اما آن چه عرفان را از آنها متمایز میکند؛ استفاده از روش کشف و شهود به عنوان ابزار به کارگرفته شده، برای رسیدن به مقصد نهایی عارف است.، روزبهان بقلی عارفی است که تجارب عرفانی خود را به طور مستقل در کتابی به نام کشف الاسرار به تفصیل بیان کرده است و این کتاب از این جهت منحصر به فرد است. او بیشتر از عارفان دیگر بر کشش و جذبۀ الهی و کمتر از دیگر عارفان بر کوشش تأکید دارد. علاوه بر موضوعات بحث برانگیزی که در کشف الاسرار خود بیان میکند، دیدگاه او در مورد مسئلۀ کشف و شهود نیز قابل توجه است. در این مقاله مبانی نظری و دیدگاه روزبهان در مورد کشف و شهود بررسی شده است. تقسیم بندی مکاشفه توسط روزبهان به سه دستۀ مکاشفۀ ذات و صفات و افعال الهی و مصادیق و نشانههای آن و پس از آن طرح مبحث مشاهده و مقدمات و نتایج آن از مهمترین مسایل مطرح در این تحقیق است. هم چنین مقولۀ رؤیت خداوند از دیدگاه روزبهان مورد توجه قرار گرفته و ابزارهای رؤیت یعنی روح و قلب و نفس و سرّ و سرّ السرّ و محل رؤیت هر یک از آنها مطرح شده است.
. کشف و شهود,2. روزبهان بقلی,3. مشاهده,4. رؤیت الهی
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_5070.html
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_5070_3ef4ad5865d8e9271c2029d16f628a13.pdf
دانشگاه شیراز
فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز
2251-6123
2717-2686
18
69
2018
12
22
بررسی زبان دینی از دیدگاه مک کلندان بر مبنای افعال گفتاری آستین
53
76
FA
کاظم
راغبی
0000-0003-0635-9383
دانشجوی دکترای فلسفه دین دانشگاه تهران پردیس فارابی
kazemraghebi@ut.ac.ir
منصور
نصیری
استادیار دانشگاه تهران
nasirimansour@ut.ac.ir
10.22099/jrt.2018.29349.1857
معناداری زبان دین یکی از مسائل مهم فلسفه دین است که با طرح دیدگاه بازی های زبانی در اوایل قرن بیستم وارد مرحله ی نوینی شد. دیدگاه افعال گفتاریِ آستین، با تکیه بر دیدگاه ویتگنشتاین متأخر و با نگاه کارکردگرایانه، ماهیت زبان را ، فعل و کنش می داند و معنا را از رهگذر متن و بستر قابل فهم می داند. این صورتبندی از نظریه معنا، راه را برای معناداری غنی تر زبان دینی هموار می سازد. جیمز مک کلندان با بهره از این دیدگاه، معنا داری زبان دینی را دارای مؤلفه های عرفی، عاطفی و توصیفی معرفی کرده و هرکدام از آن ها را از شروط اصلی معناداری زبان می داند و با طرح این نظرگاه اهمیت وجوه و جوانب مختلف یک گفتار دینی را حفظ می کند. در این نوشتار با بررسی دیدگاه افعال گفتاری و نظریه ی مک کلندان، موفقیت این دیدگاه در زبان دینی را مورد ارزیابی قرار داده ایم.
نظریه بازی های زبانی,نظریه کاربردی معنا,افعال گفتاری,جان آستین,جیمز مککلندان
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_5071.html
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_5071_19344323f30f4062df0f7cac300e6501.pdf
دانشگاه شیراز
فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز
2251-6123
2717-2686
18
69
2018
12
22
بررسی تطبیقی صفات الهی از منظر توماس آکویناس و خواجه نصیر الدین طوسی (مقایسه نظریه انالوژی و اشتراک معنوی تشکیکی)
77
100
FA
سعید
رحیمیان
استاد دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه شیراز
sd.rahimian@gmail.com
10.22099/jrt.2018.29739.1872
هم متکلمان مسلمان و هم متکلمان مسیحی و فلاسفۀ منسوب به هر دو دین برای حل مشکله ی سخن گفتن در باره ی خدا نظریاتی را مطرح کرده اند؛ از قول به لزوم سکوت در مورد معانی صفات الهی تا راه سلبی و از قول به اشتراک لفظی تا اشتراک معنوی و نیز راه صفات علی اقسام آن در این زمینه مطرح شده است.در این مقال ، نظریه ی دو فیلسوف و متکلم هم زمان یعنی خواجه نصیر الدین طوسی فیلسوف و متکلم مسلمان و توماس آکویناس فیلسوف و متکلم مسیحی بررسی و مقایسه می شود. ابتدا سخن از توماس آکویناس و قول خاص و ابداعی او در این زمینه یعنی انالوژی و مبانی کلامی آن خواهیم گفت آنگاه مرام خواجۀ طوسی در قول به اشتراک معنوی تشکیکی و مبانی و مدلولات آن تشریح خواهد شد و در انتها به مقایسه و بررسی تطبیقی آن دو نظریه پرداخته خواهد شد که همین مقایسه و داوری نهایی بین دو فیلسوف جنبه نوآورانه این مقال را تشکیل می دهد.
انالوژی,اشتراک معنوی تشکیکی,صفات الهی,توماس آکویناس,خواجه نصیرالدین طوسی
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_5069.html
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_5069_6507467c6f64228a0a67fab55fd9cc43.pdf
دانشگاه شیراز
فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز
2251-6123
2717-2686
18
69
2018
12
22
عنوان مقاله: تحول در روش و رویکرد تفاسیر عرفانی بعد از ابن عربی
101
118
FA
سیدعلی
سراج
گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و زبانهای خارجه، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
ali.seraj78@yahoo.com
موسی
عربی
استادیار دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شیراز
moosaarabi@yahoo.com
10.22099/jrt.2018.30940.1946
تفسیر قرآن از زمان پیامبر آغاز شد، در دورۀ صحابه مورد توجه قرار گرفت و در زمان تابعین گسترده شد. با ورود جریانهای فکری به حوزۀ فرهنگ اسلامی، و گسترش نیازها، نگاه به قران کریم و تفسیر آن گونه های مختلفی پیدا کرد و از دیدگاه های مختلف مورد توجه و تفسیر قرار گرفت. یکی از این جریانهای فکری، رویکرد عرفانی به تفسیر قرآن بود. از آنجا که نگاه عارفان در بررسی هایشان کاملاً مطابق با قرآن و سنت بود، نوع نگاه آنان از آن رو که سرشار از تعابیر لطیف در بررسی آیات قرآنی است، از جایگاه رفیعی برخوردار است. در پژوهش حاضر با روش توصیفی - تحلیلی، ضمن نگاه به سیر تحول روش و رویکرد در تفاسیر عرفانی بعد از ابن عربی، جایگاه ابن عربی از نظر تحولی که در رهیافت عرفانی تفاسیر، ایجاد کرده است، بررسی شده است. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که رهیافت عرفانی مفسران در تفسیر قرآن، در تفاسیر عرفانی تا قرن هفتم، بیشتر مبتنی بر زهد و شریعت بود. پس از آن تحت تأثیر آرای ابن عربی و به تبعیت از او، رویکرد تأویلی به آیات قرآن بیشتر مورد توجه مفسران قرار گرفته است.
تفسیر قرآن,تفاسیر عرفانی,ابن عربی,تأویل
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_5074.html
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_5074_a8e92f6e5399e5e658ed6b2c177cf0df.pdf
دانشگاه شیراز
فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز
2251-6123
2717-2686
18
69
2018
12
22
مفهوم خدا در اثولوجیا با تأثیرپذیری از اندیشه ارسطو
119
136
FA
حسن
عباسی حسین آبادی
دانشیار دانشگاه پیام نور
abasi.1374@yahoo.com
10.22099/jrt.2018.30135.1892
چیستی و بحث مفهوم خدا از بحثهای مهم خداشناسی فلسفی است. در تاریخ فلسفه خدا با وجود و علت و خیر و عقل تبیین شده است. وجود با فعل و علت بودن همراه است اثولوجیا در تبیین چیستی خدا در میمر پنجم، با وجود خدا آغاز میکند. اما از نور و روشنایی نیز برای تبیین بهتر خدا بهره گرفته است در تبیین وجود او، صفات دیگر ازجمله علت وجودبخش بودن و علت اندیشه نیز میآید. باتوجه به نسبتی که میان فعلیت و علت با وجود هست و باتوجه به اینکه خدا در اثولوجیا با بحث وجود مطرح شده مسئله ما این است آیا میتوان گفت خدای اثولوجیا خدای وجودی و قابل بیان است و در این زمینه متأثر از نگاه ارسطویی است؟ برای بررسی این مسئله پرسشهایی مطرح میشود که وجود به چه معناست چه دلایلی برای اطلاق فعل و علت به وجود در مبحث خداوند در اثولوجیا است؟ نسبت وجود و فعلیت و علیت چگونه تبیین میشود؟آیا میتوان نور را نیز وجودی تفسیر کرد و نورالانوار بودن را در راستای وجود بودن خداوند تلقی کرد؟ در اثولوجیا وجود و فعل و نور یکی هستند و همه بهعنوان مبدأ و منشأ موجودات لحاظ شدهاند خدای اثولوجیا وجودی است که جوهر نیست و فعلی است که صورت نیست و از این حیث با ارسطو متفاوت میشود؛ اما چون علتالعلل است و با نظر به خود ایجاد میکند متأثر از ارسطو است. در ذیل بطور مفصل درباره آن بحث میکنیم.
. مفهوم خدا,2. اثولوجیا,3. ارسطو,4. میمر
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_5068.html
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_5068_ef29989a86a025cae02d6a355ce4e8d7.pdf
دانشگاه شیراز
فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز
2251-6123
2717-2686
18
69
2018
12
22
ازارض تا عرش گستره نظام تربیتی نفس انسان دردیدگاه ملاصدرا
137
156
FA
خسرو
مرادی کهواده
دانشجوی دکتری فلسفه و حکمت دانشگاه پیام نور
khosromoradikh@gmail.com
رضا
رسولی شربیانی
استادیار دانشگاه پیام نور
rasoolyr@yahoo.com
مرضیه
اخلاقی
دانشگاه پیام نور ، مرکز تهران جنوب
akhlaghi@pnu.ac.ir
محمد علی
عباسیان چالشتری
گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
abbasian@pnu.ac.ir
10.22099/jrt.2018.30127.1890
انسان وشناخت ابعاد وجودی او از دیر باز مورد توجه اندیشمندان حوزه دین و فلسفه بوده است. این مقاله در صدد بررسی این مسئله است که با توجه به شمول حکمت صدرایی بر تمام جنبه های مختلف هستی وانسان، چگونه می توان مبتنی بر نظریات خاص ملاصدرا، مبنائی فلسفی وعقلانی برای تعلیم وتربیت نفس انسان ترسیم نمود؟ لذا سعی شده است با روش مطالعه ی کتابخانه ای و نظری وبا بررسی اصول ابتکاری ملاصدرا درفلسفه به این سوال پاسخ داده شود. ازنظرملاصدرا وجود اصیل است، ولی وجودانسان ازموجودات دیگرمتفاوت است. براساس حرکت جوهری، نفس به تدریج دردامن بدن به ظهورمی رسدوبه درجات بالاتری ازتجرد نایل می شود. ازاین منظرحقیقت هرفرد با اعتقادات واعمال وی ودرپرتوتعلیم وتربیت ساخته می شودو هویت خودش را کسب می نماید ودرنهایت هرانسانی نوع خاصی است وماهیت همه انسانها یکسان نیست. براساس دستاوردهای این تحقیق، با تبیین خاص ملاصدرا درباره چگونگی تربیت نفس انسان، علاوه براینکه جایگاه رفیع انسان درمجموعه خلقت معرفی می گردد تاثیرونقش برنامه های تربیتی، دررسیدن به درجات شایسته و بایسته فرد انسانی نیز بخوبی ترسیم می گردد. هدف عالی درنظام تربیتی مبتنی بربینش صدرائی، ارتقاء انسان به مقام خلیفه اللهی است. و نتیجه اینکه: براساس انسان شناسی صدرائی، تدوین برنامه های تعلیم وتربیت، بستری عقلانی می یابد ومنطبق بر فطرت انسان خواهد بود.
. انسانشناسی,2. ملاصدرا,3. نفس انسان,4. نظام تربیتی
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_5072.html
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_5072_2120fd6053fe7ed6c4c5b294670bd52d.pdf