دانشگاه شیراز
فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز
2251-6123
2717-2686
17
62
2017
05
22
عقل مقدم است یا کشف؟
1
22
FA
مهدی
افتخار
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی سمنان
em45sh@yahoo.com
10.22099/jrt.2017.4075
<strong>برتری کشف عرفانی بر عقل فلسفی ازجهت حضوریبودن علوم مکاشفات و لزوم سنجش و مستدلکردن کشف عرفانی با عقل، مسئلهای دوری در معرفتشناسی است که باید راهحلی برای آن یافت. عقل امری مشکک است، کشف نیز در مراتب مختلف سلوک دارای رتبههای معرفتی یکسانی نیست؛ لذا باید نسبت مراتب مختلف عقل با مراتب متفاوت کشف در داوری میان عقل و کشف در نظر گرفته شود. این مقاله ابتدا به بررسی نظر اهل منطق و فلاسفه و اهل عرفان دربارهی معانی عقل و مراتب کشف میپردازد، سپس با بررسی وجوه قوت و ضعف عقل، در برابر کشف، مشخص مینماید که چرا برخی مکاشفات عقلگریزند؟ و چه عقلی، میتواند داور دربارهی چه کشفی باشد؟ در انتها مواردی مشخص از جایگاه عقل در داوری درمورد کشف بیان میشود.</strong>
۱- عقل فلسفی,۲- عقل قدسی,۳- کشف صوری,۴- کشف معنوی
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_4075.html
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_4075_6b72e9af17ce2525fc8c2d6eadf495cb.pdf
دانشگاه شیراز
فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز
2251-6123
2717-2686
17
62
2017
05
22
بررسی آموزههای بنیادین انسجامبخش در منظومهی فکری ارسطو
23
44
FA
محمدجواد
انصاری
کارشناس ارشد فلسفه دانشگاه شیراز
javadansari110@gmail.com
قاسم
کاکایی
استاد فلسفه و ریاست دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه شیراز
ghkakaie@yahoo.com
محمد
بنیانی
دانشیار دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه شیراز
m.bonyani@gmail.com
10.22099/jrt.2017.4076
<strong>ارسطو به دانشهای متعددی پرداخته و آنها را طبقهبندی کرده است. اگرچه موضوع و روش این دانشها متفاوت است، بااینوجود، در سراسر آنها به تعدادی نظریات و آموزههای فراگیر برخورد میکنیم. برخی از محوریترین آموزههای ارسطویی عبارتاند از: ماهیت، حملپذیرها، مقولات، تعریف، استدلال، رئالیسم، طبعگرایی و... . این آموزههای بنیادین چونان یک شاکلهی ذهنی، همواره در هر پژوهش علمی حضور دارند و همین سبب شده تا خروجی این پژوهشها از هم بیگانه نباشند، بلکه ارتباطی شبکهمانند میان آنها برقرار شود و منظومهی فکری منسجمی حاصل شود. با گذشت زمان و مطرحشدن نظریات گوناگون در فلسفه و علوم که احیاناً در تقابل با نظریات محوری ارسطو قرار میگیرند، نظامهای فکری دیگری بهوجود میآیند که هر یک برساخته از شبکهی درهمتنیدهای از معارف هستند؛ بهگونهای که بهراحتی نمیتوان دانشی را از یک منظومهی فکری خارج نموده یا در منظومهی فکری دیگری داخل نمود. حذف ماهیت و تأثیرات آن بر فلسفه و منطق صدرایی، نمونهای از این تحولات است که مدّعای جهانشمولی برخی دانشها مانند منطق و متافیزیک ارسطویی را متزلزل میسازد.</strong>
1- ارسطو 2- منظومهی فکری 3- آموزههای محوری 4- ماهیت 5- مقولات دهگانه 6- حملپذیرها
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_4076.html
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_4076_a471ae99217627c84b5930358f8d12eb.pdf
دانشگاه شیراز
فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز
2251-6123
2717-2686
17
62
2017
05
22
رابطهی وجود، موجود و ذات با تصور خداوند در نظام فلسفی- الهیاتی توماس آکویینی
45
64
FA
امیر
جعفری
دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی تهران
a58jafari@gmail.com
محمد
سعیدی مهر
استاد گروه فلسفه دانشگاه تربیت مدرس تهران
saeedimehr@yahoo.com
10.22099/jrt.2017.4077
<strong> در این مقاله ابتدا مفاهیم متافیزیکی نظام فلسفی توماس آکویینی تبیین و تعریف و سپس ازطریق این مفاهیم، تصور خداوند ارائه میشود. از بین اصطلاحات متافیزیکی، بیشترین توجه به دو اصطلاح متداول </strong><strong>ens</strong><strong>، </strong><strong>esse</strong><strong> است، ولی سایر مفاهیم متافیزیکی را نیز نادیده نمیگیریم. توماس در نظام فلسفی خود ازیکطرف بر تعالی الهی تأکید میکند و خداوند را ورای همهی موجودات میداند. خداوند وجودی در عرض سایر موجودات ندارد، بلکه وجود مطلقی است که ورای این جهان است، ازطرفدیگر، تحتتأثیر متون مقدس مسیحیت میکوشد حضور الهی را در همهی مخلوقات اثبات کند. خلقت ازطریق کلمهی الهی صورت میگیرد، بنابراین موجودات فقط در لحظهی خلقت به خداوند وابسته نیستند، بلکه در تداوم لحظهبهلحظهی خویش نیز نیازمند خلقت الهیاند. در این تصویر، خداوند در عین تعالی از جهان، در باطن همهی مخلوقات، نوعی حضور و فعالیت دارد.</strong>
. موجود,2. فعل وجودی,3. خلقت الهی,4. توماس آکویینی
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_4077.html
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_4077_3093c245d11c9fc6ce3cb9a0fa334eb0.pdf
دانشگاه شیراز
فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز
2251-6123
2717-2686
17
62
2017
05
22
بررسی و ارزیابی انتقادات غزالی بر ابنسینا در مسألهی حدوث و قدم عالم؛ با تکیه بر مبانی سینوی
65
86
FA
حامد
علیزاده
دانشجوی دکتری حکمت متعالیه دانشگاه فردوسی مشهد
d.alizadeh63@gmail.com
طیبه
حیدری موصلو
دانشجوی دکتری فلسفه تطبیقی دانشگاه قم
h.tayebeh@gmail.com
10.22099/jrt.2017.4078
<strong>غزالی که در بیشتر مباحث، رویکردی کلامی دارد، ابنسینا را بهدلیل سه مسأله، ازجمله اعتقاد به قدم زمانی عالم، تکفیر </strong><strong>کر</strong><strong>ده است. اما این پرسش که انتقادات وی تا چه میزان درست بوده و آیا میتواند توجیهگر مناسبی برای تکفیر ابنسینا باشد، همواره موردعنایت اندیشمندان بوده است. بررسی و ارزیابی مبانی و دلایل ابنسینا و غزالی در مسألهی حدوث و قدم عالم، حاکی از این است که ادعای غزالی مبنیبر اینکه اعتقاد به قدم زمانی عالم، در تقابل با معلولیت عالم و اختیار خداوند است و متون دینی نیز حاکی از حدوث زمانی عالم میباشند، ادعای باطلی است؛ زیرا مشکلات و نتایج فاسدی مثل انقطاع فیض از فیاض مطلق، انفکاک معلول از علت تامه و ترجیح بلامرجّح را بهدنبال دارد که غزالی نیز از توجیه مناسب این اشکالات و ارائهی پاسخ قانعکننده به آنها ناتوان بوده است. ازطرفدیگر، بررسی مبانی و دلایل ابنسینا بر قدم زمانی عالم نیز نشان میدهد که این اعتقاد، هیچ منافاتی با معلولیت عالم و اختیار خداوند ندارد؛ زیرا درست است که عالم، قدیم زمانی است؛ اما همین عالم، به دلیل ممکنالوجود بالذّات و واجبالوجود بالغیر بودن و مسبوقبودن وجود غیریاش به نیستی ذاتی آن، حادث ذاتی میباشد، همچنین نظریهی حدوث ذاتی، از نتایج فاسدی که مترتب بر نظریهی حدوث زمانی عالم است مصون میباشد و علاوه بر این، با حدوثی که در متون دینی به آن اشاره شده نیز کاملاً سازگار است؛ بنابراین روشن میشود که انتقادات غزالی بر ابنسینا، نادرست و بهدور از اصول اخلاقی حاکم بر نقد منصفانه است.</strong>
: 1. ابنسینا 2. غزالی 3. قدیم زمانی 4. قدیم ذاتی 5. حدوث زمانی 6. حدوث ذاتی 7. اراده
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_4078.html
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_4078_031c7a589d03d6f17b120b06c61d9220.pdf
دانشگاه شیراز
فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز
2251-6123
2717-2686
17
62
2017
05
22
دیدگاه تقوم و تفسیری مادیانگارانه از حیات پس از مرگ (دیدگاه لین رادر بیکر)
87
104
FA
زهرا
خزاعی
استاد فلسفه دانشگاه قم
z-khazaei@qom.ac.ir
فاطمه
نصیحت کن
کارشناس ارشد فلسفه از دانشگاه قم
f.adviser@gmail.com
10.22099/jrt.2017.4079
<strong>برخی فیلسوفان مسیحی ازجمله لین رادر بیکر حیات پس از مرگ را با رویکردی مادیانگارانه تفسیر میکنند. بیکر معتقد است دیدگاه تقوم وی دربارهی هویت شخصی بیشترین سازگاری را با حیات پس از مرگ مسیحی دارد. مطابق این دیدگاه، ملاک اینهمانی شخصی، داشتن ویژگی منظر اول شخص است؛ ازاینرو شخص پس از مرگ بدن، به دلیل بقای این ویژگی باقی میماند و به بدنی متناسب با آن جهان که با اعجاز خداوند خلق شده، دوباره تقوم مییابد. مقالهی حاضر پس از تحلیل دیدگاه بیکر دربارهی رابطهی تقوم و هویت شخصی و توجیه وی دربارهی سازگاری دیدگاهش با آموزهی مسیحیت، آنرا نقد میکند. وجود برخی ناسازگاریهای درونی و نیز ایراداتی فلسفی مانند خلاصهکردن انسان در یک ویژگی و همچنین ناسازگاری نظریهی بیکر با برخی آموزههای دینی، از آن جمله است. ایراداتی که درنهایت نشانگر ناکامی بیکر از ارائهی تفسیری مادیگرایانه از حیات پس از مرگ مسیحی است.</strong>
1. دیدگاه تقوم,2. حیات پس از مرگ,3. منظر اول شخص,4. مادی گرایانه,4. لین رادر بیکر
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_4079.html
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_4079_e9816dd0c882ac30de93dcdab49dfc7e.pdf
دانشگاه شیراز
فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز
2251-6123
2717-2686
17
62
2017
05
22
بررسی تطبیقی نظر امام خمینی(ره) راجع به اسامی خاص براساس نظریات ارجاع در فلسفهی زبان معاصر
105
128
FA
سیدعلی
کلانتری
استادیار گروه فلسفه دانشگاه اصفهان
seyedali.kalantari@gmail.com
امیرحسین
امامی
دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه علم دانشگاه اصفهان
amirhossein.ek@gmail.com
10.22099/jrt.2017.4082
<strong>در این مقاله، براساس دو پرسش اساسی در فلسفه زبان معاصر، یعنی پرسش در باب چیستی معنا و همچنین پرسش در باب چگونگی ارجاع الفاظ، سعی خواهیم کرد ارزیابی نقادانهای از آرای اصولیِ امام خمینی(ره) درباب اسمهای خاص ارائه کنیم. بدین منظور، ابتدا نظریهی آخوند خراسانی(ره) را در باب معنای اسامی خاص و همچنین انتقادات امام خمینی در این رابطه را مورد بررسی قرار خواهیم داد. سپس به بررسی آرای امام خمینی(ره) درباب چیستی معنا و همچنین مکانیزم ارجاع درباب اسامی خاص خواهیم پرداخت. ما بهطورخاص بر بازسازی نظریهی ایشان درمورد مکانیزم ارجاع در باب اسامی خاص متمرکز خواهیم شد؛ بدین منظور که استدلال کنیم این نظریه با نظریهای در فلسفهی زبان معاصر که به اصطلاح «نظریهی توصیفی ارجاع» نامیده میشود، مشابه است. در گام بعدی به تشریح انتقادات کریپکی، فیلسوف و منطقدان معاصر آمریکایی، علیه نظریهی توصیفی ارجاع خواهیم پرداخت. مقاله را با این نتیجهگیری به پایان خواهیم برد که اگر نظریهی ارجاع امام خمینی را بتوان به نحو معقولی با نظریهی توصیفی ارجاع مشابه دانست، آنگاه انتقادات کریپکی بر هر دو نظریه وارد است.</strong>
۱. اسم خاص,۲. زبان معاصر,۳. ارجاع,۴. امام خمینی(ره),۵. کریپکی
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_4082.html
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_4082_be1e7901df5a30d5e242010890d433c7.pdf
دانشگاه شیراز
فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز
2251-6123
2717-2686
17
62
2017
05
22
عقلانیت ازنظر آگوستین و ملاصدرا
129
152
FA
زهرا
محمود کلایه
دانشآموخته دکتری فلسفه دانشگاه تربیت مدرس
z.kelayeh@yahoo.com
رضا
اکبریان
استاد دانشگاه تربیت مدرس تهران
dr.r.akbarian@gmail.com
محمد
سعیدی مهر
استاد فلسفه دانشگاه تربیت مدرس
saeedimehr@yahoo.com
10.22099/jrt.2017.4083
<strong>قدیس آگوستین</strong><strong>(354-430 م) از بزرگان الهیات مسیحی در غرب و ملاصدرا</strong><strong>(1571-1641 م) از متفکران فلسفهی اسلامی در شرق، گرچه در دو زمینهی فکری مختلف اندیشیده و به تعاریف مختلفی از عقلانیت دست یافتهاند، اما هر دو درمقام تعیین مصداق،</strong><strong>عقلانیت را</strong><strong> اصطلاحی جامع با کاربردی تشکیکی دانستهاند که در سطوح مختلفی از یقین، تأمینکنندهی اعتبار علوم کاربردی، نظری و مکاشفهای است</strong><strong>. طی این مقاله</strong><strong> به بررسی تعاریف مختلف آگوستین و ملاصدرا از عقلانیت پرداخته و ضمناً نشان خواهیم داد </strong><strong>سه محور مشترک در تبیین این دو اندیشمند از عقلانیت بشری عبارتاند از:</strong><strong> «دوسویهدانستن فرآیند ادراک»،</strong><strong> «تبیین فرآیند ادراک بر مبنای مشاهده» و «تشکیکیبودن معنای تعقل». البته برخلاف آگوستین که نقشی بنیادین و جهتدهنده برای اراده و عشق </strong><strong>در فرآیند تعقل </strong><strong>قائل میشود، ملاصدرا اولاً حرفی از عشق بهمیان نمیآورد، ثانیاً اراده را نیز تابعی از تعقل و فرع بر آن میداند.</strong>
1. عقل 2. عقلانیت 3. تعقل 4. اراده 5. آگوستین 6. ملاصدرا
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_4083.html
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_4083_aacb2965e00031bb0d704a64633276d2.pdf