رابطه‌ی منطق و زبان از نظر ویتگنشتاین

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده مدیریت، علم و فناوری دانشگاه صنعتی امیر کبیر

2 دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه علم دانشگاه صنعتی امیر کبیر

چکیده

 
در این مقاله، می‌کوشیم تا رابطه‌ی زبان و منطق را از نظر ویتگنشتاین بررسی کنیم. برای این منظور از سه کتاب مهم او یعنی رساله‌ی منطقی-فلسفی، پژوهش‌های فلسفی و در باب یقین استفاده کرده‌ایم. ابتدا این رابطه را در رساله‌ی منطقی-فلسفی‌ توضیح می‌دهیم و نتایج آن را برمی‌شمریم. سپس بعضی از انتقادات واردشده به این تلقی را بررسی می‌کنیم، از جمله نشان می‌دهیم که نگاه ذات‌گرایانه به زبان از نظر ویتگنشتاین متأخر، نگاهی اشتباه است و سرچشمه‌ی بدفهمی از رابطه‌ی منطق و زبان شده است. آن‌گاه با مدد گرفتن از پژوهش‌های فلسفی تلقی ویتگنشتاین متأخر از رابطه‌ی زبان و منطق را بازسازی می‌کنیم. از این منظر، منطق مقوم پیشین زبان نیست، بلکه خود محصول به کارگیری زبان است. آن‌گاه به منظور تأیید این تلقی، به یک پژوهش مردم‌شناختی استناد می‌کنیم. در انتها، می‌کوشیم تا با استفاده از مفهوم «جهان-تصویر» از کتاب در باب یقین‌ به بعضی سؤالات محتمل پاسخ دهیم.

کلیدواژه‌ها


1. پورحسن، قاسم، (1385)، «ویتگنشتاین: از زبان تصویری تا زبان تألیفی»، پژوهشنامه علوم انسانی، شماره 49، صفحات 127-148.
2. پیرس، دیوید، (1387)، ویتگنشتاین، ترجمه نصرالله زنگویی، تهران: سروش.
3. دباغ، سروش، (1389)، زبان و تصویر جهان: مقولاتی در فلسفه ویتگنشتاین، تهران: نشر نی.
4. ـــــــــــــ، (1387)، سکوت و معنا: جستارهایی در فلسفه ویتگنشتاین، تهران: صراط.
5. ویتگنشتاین، لودویگ، (1391)، پژوهش‌های فلسفی، ترجمه فریدون فاطمی، تهران: نشر مرکز.
6. ـــــــــــــــــــــ، (1390)، در باب یقین، ترجمه مالک حسینی، تهران: هرمس.
7. ــــــــــــــــــــ، (1386)، رساله‌ی منطقی-فلسفی، ترجمه میرشمس‌الدین ادیب سلطانی، ویراست دوم، تهران: امیرکبیر.
8. Cowan, Joseph L., (1961), ‘Wittgenstein’s Philosophy of Logic’, The Philosophical Review, Vol. 70, Issue 3, 362-375.
9. Frascolla, Pasquale, (2006), Understanding Wittgenstein’s Tractatus, London: Routledge.
10. Keyt, David, (1964), ‘Wittgenstein’s Picture Theory of Language’, The Philosophical Review, Vol. 73, No.4, 493-511.
11. Link, Montagomery, (2009), ‘Wittgenstein and Logic,’ Synthese, Vol. 166, No. 1 (Jan.), pp. 41-54.
12. Morris, Michael, (2008), Routledge Philosophy GuideBook to Wittgenstein and the Tractatus, London and New York: Routledge.
13. Winch, Peter, (1964), ‘Understanding a Primitive Society,’ American Philosophical Quarterly, Vol. 1, No. 4 (Oct.), pp. 307-32.