علم حضوری نفس از دیدگاه شیخ اشراق و محقق دوانی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه اصفهان

چکیده

با توجه به این‌که نفس، در کلام شیخ اشراق، واجد دو جه علوی و سفلی‌ست، ضرورتاً، واجد دوگونه فعل است: فعلی که با عنوان «تدبیر جسم» شناخته می‌شود و فعلی که متضمن معرفت و سیر و سلوک عرفانی است؛ اما از آن حیث که نفس، به عالم نور تعلق دارد و از جنس نور است، بنا به تعریف نور، نخست «آشکار بر خود» است و دوم «آشکار کننده‌ی غیر خود». بنابراین، شیخ اشراق، در اثبات تجرد نفس، نخست از «ادراک مستمر نفس» یا «خودآگاهی نفس» سخن می‌گوید و سپس، از دیگر اقسام علم حضوری بحث می‌کند. تقدم این سنخ از علم حضوری بر دیگر انواع آن نشانگر ضرورت آن برای دیگر اقسام معرفت است. به‌طوری‌که شناخت نفس از مفارقات علوم و امورات جسمانی سفلی، حاصل شدت و ضعف در همین سنخ ضروری و متقدم علم حضوری است.

کلیدواژه‌ها


*Quran
1. Avencina, Sheikh Al- Reis, (2004), Al Esharat va Al Tanbihat (2), Issue, 1, Quom: Albalagheh Publication.
 
2. Badawi, Abdolrahman, (1995), The History of Theological Notions of Islam, (Volume J), Translator: Hasan Saberi, Issue 1, Mashhad: Astan Quods Razavi Islamic Studies Foundation.
 
3. Jorjani, Ali Ibn Mohammad, (1991), Sharh Al –Mawafegh, (Volume 7), Monshourat al Sharif Alrezai, Quom.
 
4. Dashtaki, Giasoldin Mansoor, (2003), Eshragh Hayakel ol Noor an Zolamat Shavakil ol Ghroor, Tehran: Miras Maktoob Publication.
 
5. Dawani, Jalal al-din Mohammad, (1411), Thalath ol Rasaal, Mashhad: Majma ol Hobus Al Islamia Publication.
 
6. ــــــــــــــــــــ, (2002), Sab-al-rasael, Tehran: Miras Maktoob Publication.
 
7. Suhrewardi, Shahab-al-din Yahya, (2001), Partonameh, Majmoe Mosanafat, (Volume 3), Tehran: Foundation of Cultural and Humanities Studies Publication.
 
8. ـــــــــــــــــــــــــ, Hekmat-al-Ishragh, Majmoe Mosanafat, (Volume 2), Tehran: Foundation of Cultural and Humanities Studies Publication.
 
9. ـــــــــــــــــــــــــــ, Yazdan Shenakht, (Volume 3), Tehran: Foundation of Cultural and Humanities Studies Publication.
 
10. ـــــــــــــــــــــــــــ, Hayakil ol Noor, (Volume 3), Tehran: Foundation of Cultural and Humanities Studies Publication.
 
11. ـــــــــــــــــــــــــــ, Altalvihat, (Volume 2), Tehran: Foundation of Cultural and Humanities Studies Publication.
 
12. ـــــــــــــــــــــــــــ, Alwahe Al- Emadi, (Volume 3), Tehran: Foundation of Cultural and Humanities Studies Publication.
 
13. ــــــــــــــــــــــــــ, Bostan ol Gholub, (Volume 3), Tehran: Foundation of Cultural and Humanities Studies Publication.
 
14. Nasafi, Azizoldin, (2002), Zobdat al Haghaegh, second print, Tehran: Tahoori Publication.