صانعی دره بیدی, منوچهر, سعیدی‌مهر, محمد, محمدی, محمدعلی. (1391). نقد و بررسی جایگاه علّیت نفس در فلسفه ی جورج بارکلی. فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز, 10(36), 1-24. doi: 10.22099/jrt.2013.1213
منوچهر صانعی دره بیدی; محمد سعیدی‌مهر; محمدعلی محمدی. "نقد و بررسی جایگاه علّیت نفس در فلسفه ی جورج بارکلی". فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز, 10, 36, 1391, 1-24. doi: 10.22099/jrt.2013.1213
صانعی دره بیدی, منوچهر, سعیدی‌مهر, محمد, محمدی, محمدعلی. (1391). 'نقد و بررسی جایگاه علّیت نفس در فلسفه ی جورج بارکلی', فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز, 10(36), pp. 1-24. doi: 10.22099/jrt.2013.1213
صانعی دره بیدی, منوچهر, سعیدی‌مهر, محمد, محمدی, محمدعلی. نقد و بررسی جایگاه علّیت نفس در فلسفه ی جورج بارکلی. فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز, 1391; 10(36): 1-24. doi: 10.22099/jrt.2013.1213
نقد و بررسی جایگاه علّیت نفس در فلسفه ی جورج بارکلی
نظریهی بارکلی یکی از مهمترین نظریاتی است که در عصر جدید، برای حل مشکل ارتباط علّی بین نفس و بدن، و هم‌چنین رابطهی علّی بین اجسام ارائه شده است. از آن‌جا که بارکلی جوهر مادی و تمایز بین کیفیات اوّلیه و ثانویه را انکار و جهان مادی را به عنوان مجموعهای از تصورات معرفی میکند، در فلسفهی وی، علّیت طبیعی به معنای تأثیر و تأثر علّی انکار میشود. وی در نظریهی ایجابیاش راجع به علّیت، علت را امری فعال میداند و از سوی دیگر، درنظر او، فقط آن‌چه دارای اراده باشد، فعال است. از این رو، علت در فلسفهی وی، به اذهان و نفوس محدود میشود، خواه این نفس، ذات نامتناهی خداوند باشد و یا نفس متناهی انسانی. وی فعال بودن ذات خداوند را از طریق تصورات حسی، به اثبات میرساند و فعال بودن نفس خود را از طریق تصورات خیالی. در این‌جا، اعمال فیزیکی (مثل برداشتن قلم یا حرکت دادن پا) همان اشیای واقعی یا تصورات حسیاند و مشکل این نوع اعمال در فلسفهی بارکلی این است که از سوی خداوند ایجاد میشوند و فعالیت او به شمار میآیند؛ بنابراین، دیگر نمیتوانند به عنوان فعالیتِ من باشند. البته وقتی که بارکلی میخواهد نفوس انسانی دیگر را به اثبات برساند، آن‌ها را از طریق افعال فیزیکیشان، که همان تصورات حسیاند، به اثبات میرساند ولی مشخص نمیکند که چگونه هم خداوند و هم نفوس متناهی دیگر میتوانند علت تصورات حسی باشند. به نظر می‌رسد که بارکلی برای حل این مشکل، در نظریهی علل موقعی گرفتار شده است و این اشکال بر او وارد است که خداوند بدون نفوسانسانی دیگر هم میتواند تصورات حسی را ایجاد کند و در این کار، نیازی به آن‌هاندارد.
۱. بارکلی، جورج، (۱۳۵۵)، سه گفتوشنود میان هیلاس و فیلونوس، ترجمهی منوچهر بزرگمهر، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
۲. بارکلی، جورج، (۱۳۶۲)، مبادی علم انسانی، صص ۱-۱۱۱، مترجم: منوچهر بزرگمهر. در کتاب: فلسفهی نظری، ج: ۲ (منتخباتی از آثار: جورج بارکلی، دیوید هیوم، ایمانوئل کانت، آرتور شوپنهاور، فردریک نیچه، ویلیام جیمز)، چاپ سوم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
۳. دکارت، رنه، (۱۳۷۶)، فلسفهی دکارت (شامل یک مقدمهی تحلیلی و ترجمهی سه رساله: ۱. قواعد هدایت ذهن ۲. اصول فلسفه ۳. انفعالات نفس)، مترجم: منوچهر صانعی درهبیدی، تهران: انتشارات بینالمللی الهدی.
4. دکارت، رنه، (۱۳۸۵)، تأملات در فلسفهی اولی، مترجم: احمد احمدی، تهران: سمت.
5. دکارت، رنه، (۱۳۸۴)، اعتراضات و پاسخها، مترجم: علی موسایی افضلی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
۶. کاپلستون، فردریک، (۱۳۸۰)، تاریخ فلسفه، ج۴، مترجم: غلامرضا اعوانی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی و انتشارات سروش.
۷. لاک، جان، (۱۳۸۰)، جستاری در فهم بشر (تلخیص پرینگل پنیسون)، مترجم: رضا زاده شفق، م صادق، تهران: انتشارات شفیعی.
8. Bennett, Jonathan, (1971), Locke, Berkeley, Hume: Central Themes, First published, Oxford: Clarendon Press.
9. Dancy, Jonathan, (1998), Berkeley, George: A Treatise Concerning the Principles of Human Knowledge, Oxford New York: Oxford University Press.
10. Fogelin, Robert.J., (2001), Berkeley and the Principle of Human Knowledge, Routledge.
11. Hobbes, Thomas, (1963), The Metaphisical System of Hobbes in Twelve Chapters From Elements of Philosophy Concerning Body together with Brifer Extracts from Human Nature and Leviathan, Selected by Mary Whiton Calkings, Second Edition, Open Court.
12. Nadler, Steven, (2005), "Cordemoy and Occasionalism", Pp 37-54. In: Journal of the History of Philosophy, Vol 43. No 1.
13. Vesey, Godfrey, (1982), Berkeley: Reason and Experience, Open University Press.
ابتدای صفحه