بررسی ریشه ها و زمینه های تطبیق تفسیر زمان در اندیشه ی برگسون و ملاصدرا

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

در حال حاضر، برخی تفسیرهای تطبیقی در خصوص مقایسه‌ی تفسیر زمان در اندیشه‌ی برگسون و ملاصدرا انجام شده است. در این تفسیرها، عمدتاً به منظور بررسی نقاط اشتراک و افتراق فلسفه‌های آن‌ها درباره‌ی مسأله‌ی زمان، مقایسه‌هایی بین بحث شهود در فلسفه‌ی برگسون با نظریه‌های حرکت جوهری و اصالت وجود ملاصدرا انجام شده است. در این مقاله، کوشش شده تا با طرح نتایج حاصل از معنای شهود و حرکت جوهری و تأمل در مفاهیمی ‌مانند حافظه و ماده، تطور خلاق، ماده، اختیار، مکان، حیات، اخلاق و دین، زمینه‌های اختلاف عمیق تفسیر برگسون با تفسیر ملاصدرا از زمان و به طور کلی، تفاوت میان فلسفه‌های آن‌ها را دریابیم.

کلیدواژه‌ها


1. بوخنسکی، ای. م، (1354)، فلسفه‌های اروپایی، ترجمه: شرف الدین خراسانی، تهران: انتشارات دانشگاه ملی ایران.
2. شیروانی، علی، (1383)، «حرکت از نگاه ملاصدرا و برگسن»، خردنامه‌ی صدرا، شماره 35، صص ۹- ۲۲.
3. عباس‌زاده، مهدی،(1386)،«شهود و زمان: مقایسه‌ی آرای برگسون و صدرالمتألهین»، فصلنامه‌ی ذهن، شماره 31، صص ۵۱ - ۷۶.
4. لوید، ژنویو، (1380)، هستی در زمان، ترجمه‌ی منوچهر حقیقی‌راد، تهران: دشتستان.
5. مجتهدی، کریم، (1389)، فلسفه و فرهنگ: مجموعه‌ای از مقالات و سخنرانی‌ها، به کوشش محمد منصور هاشمی، تهران: انتشارات کویر.
6. مک‌کواری، جان، (1376)، مارتین هایدگر، ترجمه‌ی محمد سعید حنایی کاشانی، تهران: انتشارات گروس.
7. ملاصدرا، (1419ق.)، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، مجلدات اول، دوم، و سوم، چاپ پنجم، بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
8. هارتناک، یوستوس، (1378)، نظریه‌ی معرفت در فلسفه‌ی کانت، ترجمه‌ی غلامعلی حدادعادل، ویرایش یکم، تهران، فکر روز.
9. Baert, P., (ed.), (2000),Time in Modern Intellectual Thought, New York: Elsevier North-Holland.
10. Bergson, Henri, (1960), [1889],Time and Free Will, An Essay on the Immediate Data of Consciousness (TFW), translated by F. L. Pogson, New York: Harper & Row.
11. --------------- (1991) [1896],Matter and Memory (MM), translated by N. M. Paul and W. S. Palmer, New York: Zone Books.
12. --------------- (1992) [1903],“Introduction to Metaphysics” (IM), in The Creative Mind, 159-200.
13. -------------- (1998) [1907], Creative Evolution (CE), translated by A. Mitchell, New York: Dover Publications.  
14. Chevalier, Jacques, (1970) [1928],Henri Bergson, translated by Lilian A. Clare, New York: Books for Libraries Press.
15. Griffin, D. R. (Ed.), (1986), Physics and the Ultimate Significance of Time: Bohm, Prigogine, and Process Philosophy. New York: State University of New York Press.
16. Kolakowski, Leszek, (2001) [1985], Bergson, South Bend, Indiana: St Augustine’s Press.
17. Krohn, W., Küppers, G., & Nowotny, H. (Eds.), (1990), Self Organization: Portrait of a Scientific Revolution, Dordrecht/Boston/London: Kluwer Academic Publishers.
18. Lübbe, H., (1992), Im Zug der Zeit. Verkürzter Aufenthalt in der Gegenwart, Berlin/Heidelberg/New York: Springer.
19. Prigogine, I. & Stengers, I., (1981), Dialog mit der Natur: Neue Wege naturwissenschaftlichen Denkens, Munich: Piper.
20. Ricoeur, Paul, (1988), Time and Narrative, vol. 3. Translated by Kathleen Blamey and David Pellauer, Chicago (French original first published: Paris 1985).
21. Rorty, Richard, (1989), Contingency, Irony, and Solidarity, Cambridge.
22. Sandbothe, M., (2001). The Temporalization of Time: Basic Tendencies in Modern Debate on Time in Philosophy and Science, translated by Andrew Inkpin, United States of America, Rowman & Littlefield Publishers, INC.
23. Shabel, Lisa, (2033), "Reflections on Kant's Concept (and Intuition) of Space", Studies in History and Philosophy of Science, Vol. 34.
24. Sheehan, Thomas, (1999), "Martin Heidegger", in A Companion to the Philosophers,ed., Robert L. Arrington, Oxford and Oxford, UK: Blackwell, 1999, pp. 288-297.