نگاهی نو به پدیده ی جنین شناسی در تفسیر علمی آیات قرآن

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد

2 استاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد

چکیده

در آیات قرآنی، مبحث خلقت انسان به منظور آشنایی بشر با شگفتی‌های خلقت و شناخت خداوند پیش کشیده شده است. پیش‌رفت علم پزشکی زمینه‌ی شناخت بهتر نکاتی را که قرآن در زمینه‌ی خلقت انسان آورده فراهم کرده است. در قرآن، برای خلقت انسان، شش مرحله نام برده شده است:
اول، شناخت منشأ خلقت، که با تعبیر خاک و گل چسبنده و گل خشک آمده است؛ دوم، پیدایش انسان از نطفه، که به نظر می‌رسد منظور از نطفه همان زیگوت یا سلول لقاح‌یافته باشد؛ سوم، تبدیل نطفه به علقه است، که مهم‌ترین بخش شروع شکل‌گیری خلقت است، چهارم، شروع رشد اجزای ابتدایی جنین است به شکل مضغه یا گوشت جویده شده است. این مرحله  در اجزای مختلف بدن انسان، متفاوت است. پنجم، آغاز حرکت جنین است که تقریباً ظاهر جنین کامل شده است. قرآن شکل‌گیری این دو مرحله را با تعبیر تبدیل مضغه به استخوان و رویاندن گوشت بر استخوان بیان می‌کند.
یافته‌های علمی جنین‌شناسی تغییرات مختلف مراحل رشد جنین را بیان کرده است که می‌تواند تفسیر آیات قرآن در این زمینه باشد، هرچند قرآن به زبان علمی به تبیین مسأله‌ی جنین‌شناسی نپرداخته است.
مرحله‌ی ششم، دمیدن روح الاهی در جنین انسان است که با پایان یافتن خلقت ظاهری انجام می‌گیرد و هویت واقعی و معنوی انسان در این مرحله به کمال می‌رسد و قابلیت پیدا می‌کند که ملائکه بر او سجده کنند و شاهکار خلقت خداوند در این مرحله تحقق می‌یابد. لذا جنین انسان، که تا این مرحله با سایر موجودات از نظر رشد، شباهت داشت، به مرحله‌ای غیر مادی و الاهی قدم‌ می‌گذارد و علاوه بر بعد مادی، دارای بعد معنوی هم می‌گردد.

کلیدواژه‌ها


1. قرآن مجید، ترجمه‌ی گرمارودی.
2. ابراهیمی، مهدی، (1384)، نسیم وحی در مثنوی عشق، قم: انجمن معارف اسلامی ایران.
3. ابن منظور، محمد بن مکرم، (1414ق)، لسان العرب، چاپ سوم، بیروت: دار صادر.
4. حسن زاده آملی، حسن، (1374)، اخلاق پزشکی و تشریح از نظر علمای اسلامی، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات اخلاق پزشکی.
5. دورلند، ویلیام الکساندر، (1379)، فرهنگ پزشکی دورلند، ترجمه‌ی حمید نام‌آور، چاپ دوم، تهران: مؤسسه‌ی انتشارات یادواره‌ کتاب.
6. زمخشری، محمود، (1407ق)، الکشاف عن حقایق غوامض التنزیل، چاپ سوم، بیروت: دار الکتب العربی.
7. سایت www.islamicmedicine.org مقاله‌ی «الجنین و نشأة الإنسان بین العلم و القرآن»، د. شریف کف الغزال.
8. سبزواری نجفی، محمد، (1406ق)، الجدید فی تفسیر القرآن، چاپ اول، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
9. سحابی، یدالله، (1351)، خلقت انسان، چاپ سوم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
10. سید بن قطب، (1412 ق)، فی ظلال القرآن، چاپ هفدهم،  بیروت: دار الشروق.
11. طباطبائی، محمدحسین، (1405 ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسه اعلمی.
12. عاملی، علی بن حسین، (1413 ق)، الوجیز فی تفسیر القرآن العزیز، قم: دار القرآن الکریم.
13. قرشی، علی اکبر، (1384)، قاموس قرآن، چاپ چهاردهم، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
14. کاشانی، فتح الله، (1336)، منهج الصادقین، تهران: انتشارات محمدحسن علمی.
15. کیت. ال. موروتی و وی. ان. پرسواد، (1384)، جنین‌شناسی کاربردی انسان، ترجمه‌ی علیرضا فاضل و همکاران، چاپ اول، مشهد: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی.
16. مکارم شیرازی، ناصر، (1375)، تفسیر نمونه، چاپ بیست و هشتم، قم: انتشارات دارالکتب اسلامیه.
17. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، (1387)، مفاتیح نوین، چاپ نهم، قم: انتشارات مدرسه‌ی امام علی بن ابی طالب.
18. میبدی، احمد، (1379)، خلاصه‌ی تفسیر ادبی، عرفانی خواجه عبدالله انصاری، چاپ هفتم، تهران: انتشارات اقبال.
19. Sadlen T., (2010), Langman's Medical Embryolog, Eleventh Edition, Lippincott.