بررسی دیدگاه ویلیام رو در باب حجیت معرفت شناختی تجربه ی دینی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه تهران

چکیده

برهان تجربه‌ی دینی از براهین مهم اثبات وجود خداوند است. ریچارد سوینبرن، فیلسوف و متأله معاصر، و به تبع او برخی فیلسوفان دیگر، حجیت معرفت­شناختی تجربه‌ی دینی را مبتنی بر دو اصل می­دانند: اصل گواهی و اصل ساده‌باوری. از این دو، اصل ساده‌باوری محل مناقشه­ی برخی معرفت‌شناسان از جمله «ویلیام رو» است. ویلیام رو معتقد است که در ادراک حسی، به دلیل وجود روش‌های بازرسی، تجارب مطابق با واقع از غیر آن (وهمی و خطایی)، تشخیص‌پذیر است. از این رو، اصل ساده­باوری را می‌توان در این نوع ادراک به کار گرفت، در صورتی ­که در تجربه‌ی دینی، به دلیل فقدان روش‌های بازرسی، امکان تشخیص تجارب واقعی از غیر آن نیست، بنابراین نمی‌توان از این اصل در تجربه‌ی دینی بهره برد. ناتوانی در به‌کارگیری این اصل در تجربه‌ی دینی، به منزله‌ی مخدوش بودن برهان تجربه‌ی دینی از منظر ویلیام رو است. در این مقاله، ضمن ارائه‌ی صورت‌بندی­ای از اصل ساده‌باوری، برهان تجربه‌ی دینی و نقد ویلیام رو، نشان می­دهیم که در تجربه‌ی دینی نیز مانند ادراک حسی، روش‌های بازرسی وجود دارد و از این رو می­توان اصل ساده‌باوری را در تجربه‌ی دینی نیز به کار گرفت و بدین ترتیب، برهان تجربه‌ی دینی، برهانی دفاع‌کردنی برای اثبات وجود خداوند است.

کلیدواژه‌ها


1. ادواردز، پل، (سر ویراستار)، (1371)، «خدا در فلسفه: برهان‌های فلسفی اثبات وجود باری»، مقالاتی از دائره المعارف فلسفه، ترجمه‌ی بهاءالدین خرمشاهی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه).
2. پترسون، مایکل و دیگران، (1376)، عقل و اعتقاد دینی: درآمدی بر فلسفه دین، ترجمه‌ی احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران: طرح نو.
3. تالیافرّو، چارلز، (1382)، فلسفه دین در قرن بیستم، ترجمه انشاءالله رحمتی، تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی.
4. ریچارد سوینبرن، (1381)،  آیا خدایی هست، ترجمه‌ی محمد جاودان، قم: مؤسسه انتشارات دانشگاه مفید.
5. هیک، جان، (1381)، اثبات وجود خداوند، ترجمه‌ی عبدالرحیم گواهی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
6. Broad, C.D., (1939)," Arguments for the Existence of God. II", The Journal of Theological Studies, XL.
7. James, William, (1985), The Varieties of Religious Experience, Harvard University Press.
8. Rowe, William L., (1992), "Religious Experience and the Christian Experience of God", International Journal for the Philosophy of Religion, 31.
9. Rowe, William L, (1982), "Religious Experience and the Principle of Credulity, International Journal for Philosophy of Religion, Volume 13, Number 2.
10. Swinburne, Richard, (2004), The Existence of God, Second Edition, Oxford: Clarendon Press.