دانشگاه شیرازفصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز2251-6123103520130318Love from the Viewpoints of Allama Tabatabayi and Abuhamed Ghazaliمحبت از دیدگاه علامه طباطبایی و ابوحامد غزالی120122010.22099/jrt.2013.1220FAامیرعباس علی زمانیاستادیار الاهیات دانشگاه تهرانامیر آقاجانلوکارشناس ارشد فلسفه دانشگاه تهرانJournal Article20130318<strong>در این نوشتار، به بررسی محبت از نگاه علامه طباطبایی و ابوحامد غزالی پرداخته شده است. سؤالات اصلی تحقیق عبارتاند از: علت و منشأ محبت از نگاه این دو اندیشمند چیست؟ محبت انسان نسبت به خدا بر چه اساسی است؟ آیا خداوند به انسان محبت دارد؟ این محبت را چگونه میتوان تفسیر کرد؟ نگارنده پس از بررسی آرای دو دانشمند، به این نتیجه میرسد که علامه طباطبایی منشأ محبت را نیاز انسان میداند، ولی از نظر غزالی، منشأ محبت لذت است. هر دو محبت انسان به خدا را ممکن دانسته و خداوند را کاملترین محبوب انسان میدانند. در نهایت، از نظر هر دو، خداوند نیز به انسان محبت دارد. غزالی آن را مجازی دانسته، تأویل میکند، اما علامه این محبت را به معنای حقیقی آن میداند. </strong>دانشگاه شیرازفصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز2251-6123103520130318Subjective Propositionقضیه ی ذهنیه2152122110.22099/jrt.2013.1221FAاسدالله فلاحیاستادیار دانشگاه زنجانJournal Article20130318<strong>«قضیهی ذهنیه» یکی از اصطلاحاتی است که در منطق اسلامی معرفی شده و در فلسفهی اسلامی به کار رفته است. در این مقاله، با پیگیری تحولات تاریخی این اصطلاح، نشان دادهایم که قضیهی ذهنیه معانی بسیاری را در دورانهای مختلف به خود گرفته و با قضیههای گوناگونی در منطق و فلسفه گره خورده است. این تنوع و دگرگونی در معانی سبب شده است که قضیهی ذهنیه با ابهامات بسیاری چه در منطق قدیم و چه در فلسفهی اسلامی روبهرو گردد. در این مقاله، سعی شده است افزون بر تفکیک این معانی، صورتبندی دقیقی از معانی قضیهی ذهنیه در منطق جدید ارائه شود تا به کمک آن، امکان ارزیابی این اصطلاح فراهم گردد. در این صورت، بهتر میتوان صحت و سقم دعاوی نسبت به این قضیه و درستی یا نادرستی کاربرد آن در مسایل منطقی - فلسفی را آزمود.</strong>دانشگاه شیرازفصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز2251-6123103520130318Oneness or Otherness of God and the World in Spinoza's and Mullasadra's Philosophiesیکسانی و نایکسانی خدا و جهان با تکیه بر فلسفه ی اسپینوزا و ملاصدرا5372122210.22099/jrt.2013.1222FAمحمدرضا بلانیانعضو هیأت علمی دانشگاه یزدJournal Article20130318<strong>در مباحث خداشناسی، با توجه به اینکه معرفت ذات ربوبی امری ناممکن است، شناخت اوصاف الاهی از اهمیت ویژهای برخوردار است. شاهد این مدعا نظریات متنوع و بحثهای گستردهای است که در خصوص امکان یا عدم امکان فهم معانی اوصاف الاهی و جواز یا عدم جواز اسناد اوصاف مخلوقات به خدا در تاریخ کلام و فلسفه وجود دارد. در این میان، به نظر میرسد نظریهای که از جمع بین تشبیه و تنزیه سخن گفته است ضمن سنخیت بیشتر با آموزههای دینی، از شواهد عقلی محکمتری نیز بهرهمند است. این مقاله در صدد است با تکیه بر مبنای هستیشناسانهی خاصّ دیدگاه اخیر، با بیان دیدگاه ابنعربی، به عنوان مدخل بحث و تکیه بر آرای اسپینوزا و ملاصدرا در این خصوص، چگونگی عدم تنافی این نظریه را با عقل و استدلال تبیین نماید. </strong>دانشگاه شیرازفصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز2251-6123103520130318Manifestations of Hurqalia in Cosmology of Illumination Philosophy and Shaykhiyya Sectمظاهر عالم هورقلیا در فلسفه ی اشراق و مکتب شیخیه7396122310.22099/jrt.2013.1223FAسیدعباس ذهبیاستادیار واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی تهرانفریده محرمیکارشناس ارشد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی تهرانJournal Article20130318<strong>در تعریف لغوی واژه­ی هورقلیا </strong><strong>اگرچه</strong><strong> آرای متنوّعی در باب یونانی، سریانی و عبری بودن آن وجود دارد، می­توان دقیقترین تعریف را «خورکلپا» به معنای جسم خورشیدی دانست که ریشه در فرهنگ و زبان ایران باستان دارد. در جهانشناسی حکمت اشراق، عالم هورقلیا را می­توان با عالم صور معلقه، اشباح مجردّه، عالم مثال و عالم خیال منفصل یکی دانست. ضمن آن­که در مکتب شیخیه، با توجه به رویکرد کلامی آن مکتب، عالم ملکوت نیز معادل هورقلیا آمده است. اگرچه تفاوتهایی در جهانشناسی این دو مکتب، به ویژه در تعداد مراتب هستی، دیده می­شود، مظاهر عالم هورقلیا نزد هر دو جریان مشترک است. برخی از این مظاهر بیشتر صبغه­ی معرفتشناختی دارند و برخی صبغه­ی هستیشناختی. از دسته­ی اول، میتوان به مظهر خیال، خواب و رؤیا و وحی و الهام اشاره کرد و از دسته­ی دوم، می­توان جنبه­ی هستیشناختی جنّ و شیاطین، آینه و اصوات و روایح مثالی را نام برد.</strong>دانشگاه شیرازفصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز2251-6123103520130318Shekhinah in Jewish Religious Literatureشخینا در ادبیات دینی یهودی97128122410.22099/jrt.2013.1224FAشایسته شریعتمداریاستادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیرازJournal Article20130318شخینا (همان سکینه) به معنای آرامش، رساننده­ی مفهوم حضور الاهی در ادبیات دینی یهودی است. در این مقاله، ابتدا تحولات معنایی شخینا از زمان نگارش تلمود توسط ربانیان یهودی تا فلاسفه­ی یهودی معاصر، بررسی شده است. در ادبیات تلمودی، شخینا گاه به معنای وجه خداوند است و گاه به جای خود خدا به کار رفته است. در حکمت الهی حسیدیزم، شخینا با مفهوم جلال الاهی یا کاود که واسطـه در آفرینش است، تطبیق معنـایی یافته است . در مکتب قبالا، شخینا همان ملکوت است، آخرین سفیرا در عالم سفیروت یا تجلیات الاهی، که دارای موقعیت و نقشی خاص است. شخینا مظهر وجه تأنیث در عالم الوهی است و نماینده­ی «من» الاهی و منزل­گه سکونت نفس انسانی است. سپس به اسطوره­ی فراق شخینا از اصل الوهی خویش در نتیجه­ی گناه آدم و هبوط او از بهشت پرداخته شده است. هم­چنین نمادهای مختلف شخینا در مکتب قبالا و آیینها و مراسم قبالایی مربوط به آن بیان شده است.دانشگاه شیرازفصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز2251-6123103520130318Oscillation of Faith and Blasphemy from Ibn Arabi's and Mulla Sadra’s Viewpointsنوسان ایمان و کفر از نظر ابن عربی و ملاصدرا129152122510.22099/jrt.2013.1225FAسیدمحمد مرتضویعضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهدابراهیم مهرابیدانشجوی دکترای مبانی نظری اسلام دانشگاه فردوسی مشهدJournal Article20130318<strong>ایمان در اندیشهی دینی از بالاترین ارزش برخوردار است، ولی همیشه این سؤال مطرح بوده است که آیا همهی مؤمنان از ایمانی یکسان و مشابه و در نتیجه از ارزشی مساوی برخوردارند؟ به عبارت دیگر، آیا ایمان و کفر افزایش و کاهشپذیر است؟</strong>
<strong>پذیرفتن هر یک از دو طرف مسأله، نتیجهی پاسخ به سؤالاتی است از قبیل اینکه آیا ایمان و کفر امری بسیط است یا مرکب؟ و آیا عمل در حقیقتِ آن دو دخیل است یا خیر؟ دانشمندان اسلامی در پاسخ به این پرسشها اختلاف نظر دارند. این مقاله متکفّل کشف و مقایسهی دیدگاه دو تن از اندیشمندان برتر اسلامی، یعنی ملاصدرا و ابن عربی است. </strong>
<strong>با توجه به مستندات ملاصدرا، از قبیل آیات قرآنی، مبانی عمومی فلسفه او از جمله: اصالت وجود، تشکیکی بودن وجود، حرکت جوهری و ... و نظرات کلامی وی از جمله وجودی تلقی کردن کفر و ایمان و ...، این نتیجه به دست آمده است که کفر و ایمان در دیدگاه او، شدت و ضعفپذیر است.</strong>
<strong>اما ابن عربی به دلیل عدم ورود در بسیاری از مسایل مربوط به ایمان و کفر در آثار خود و نیز ذووجوه بودن عباراتی که در این باره از او به جا مانده است، نظر واحد و قطعی خود را ارائه نداده است. با این حال، با توجه به غلبهی دلایل و شواهدِ دال بر تأییدِ امکان و وقوع نوسان در کفر و ایمان، باید توجیهاتی را ارائه داد تا اختلافات ظاهری و احتمالی را برطرف سازد. در صورت مدلّل نمودن مواردِ خاص، میتوان گفت او نیز به کاهش و افزایش ایمان و کفر معتقد است، هرچند مبانی وی تنوع و استحکام مبانی صدرایی در امکان و روایی پذیرش شدت و ضعف در کفر و ایمان را ندارد.</strong>دانشگاه شیرازفصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز2251-6123103520130318The Purposefulness of Creation in Islamic Philosophyغایت مند بودن آفرینش در فلسفه ی اسلامی: با محوریت غرض ورزی خالق و غرض مندی مخلوق153170122610.22099/jrt.2013.1226FAحمید محمودیاناستادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیرازمریم امامیدانشجوی دکتری عرفان اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهرانJournal Article20130318<strong>نظام آفرینش از ابعاد مختلفی چون نظام فاعلی جهانِِِ، نظام داخلی و نظام غایی در خور بررسی است. این پژوهش نظام هستی را از بعد نظام غایی مورد بررسی قرار داده و به دنبال پاسخ</strong><strong></strong><strong>گویی به این سؤالات است که آیا نظام آفرینش نظامی هدفمند است؟ آیا خداوند در آفرینش، دارای غرض است؟ و غرض نداشتن خداوند به چه معنا است؟</strong>
<strong>از نظر فلاسفه</strong><strong></strong><strong>ی اسلامی، حکمت الهی اقتضای آن دارد که افعال خداوند همه از غایت و هدف برخوردار باشند و نفی غرض از فعل خداوند عبارت از نفی غرض فاعلی است و با توجه به نفی غرض زائد بر ذات، غایت آفرینش همان علم پروردگار و ابتهاج ذاتی او به کمالات مندرج در ذات است که به سبب آن، به ایجاد نظام هستی مبادرت ورزیده است.</strong>