ORIGINAL_ARTICLE
علیت به معنای قطعیت یا همزمانی یا حد فاصلی میان آن دو؟
علیت از مسائل زیربنایی فلسفه بوده که از دیرباز موردتوجه و بررسی فیلسوفان قرار داشته است. علیت در نگاه برخی فیلسوفان، با ضرورت و قطعیت گره خورده است. در این نوشتار، نشان خواهیم داد که اگرچه به دو گونهی پیشینی و پسینی، سعی در اثبات علیت شده است، این تلاشها ناکام ماندهاند. اصل ضرورت و قطعیت در زندگی و اثبات وجود آن در عالم خارج، در طاقت بشر نیست، چون عالم وجود، با ضرورت گره نخورده است. تفسیر دقیق علیت همان تحقق تأثیر و تأثر غیرقطعی، میان دو امر متعاقب است که تعاقب آنها تا زمان حال، به هم نخورده است. علیت به معنای تأثیر و تأثر، بدیهی است، اما قطعیت و ضرورت از دل آن بیرون نمیآید.
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_4005_a24b2d8814c494424eb7590a90661348.pdf
2017-02-19
1
16
10.22099/jrt.2017.4005
۱- علیت
۲- علت
۳- معلول
۴- ضرورت و قطعیت
۵- تعاقب
محمد
بنیانی
m.bnyani@gmail.com
1
استادیار گروه فلسفه دانشکده الاهیات دانشگاه شیراز
LEAD_AUTHOR
۱. ابنسینا، (1379)، حسین بن عبدالله،النجاه من الغرق فى بحر الضلالات، مقدمه و تصحیح از محمد تقى دانش پژوه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
1
۲. __________________________، (1404)، الشفاء ( الالهیات)، به تصحیح سعید زای، قم: مکتبه آیه الله المرعشى.
2
۳. __________________________، (1375)، الاشارات و التنبیهات، قم: نشر البلاغه.
3
۴. __________________________، (1400ق)، رسائل ابنسینا، 1جلد، قم: انتشارات بیدار.
4
۵. __________________________، (1404)، التعلیقات، تحقیق عبد الرحمن بدوی، بیروت: مکتبه الاعلام الاسلامى.
5
۶. بهمنیار، (1375)، التحصیل، تصحیح و تعلیق مرتضى مطهرى، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
6
۷. رازی، ، فخر الدین، (1411ق)، المباحث المشرقیة فى علم الالهیات و الطبیعیات، قم: انتشارات بیدار.
7
۸. ___________،(1373)، شرح عیون الحکمه، مقدمه و تحقیق از محمد حجازى احمد على سقا، تهران: مؤسسه صادق.
8
۹. سهروردی، (1375)، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، به تصحیح و مقدمهی هانرى کربن و سید حسین نصر و نجفقلى حبیبی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
9
۱۰. شیرازى، صدرالدین محمد، (1981 م)، الحکمه المتعالیه فی الأسفار العقلیه الأربعه، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
10
۱۱. _________________، (1360)، الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، با حاشیهی حاج ملاهادی سبزوارى، تهران: مرکز نشر دانشگاهى.
11
۱۲. _________________، (1422)، شرح الهدایه الأثیریه، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
12
۱۳. _________________، (1354)، المبدأ و المعاد، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
13
۱۴. _________________، (1363)، المشاعر، اهتمام هانرى کربن، تهران: کتابخانه طهورى.
14
۱۵. طوسی، خواجه نصیر، (1405)، تلخیص المحصل، بیروت: دار الاضواء.
15
۱۶. _________________، (1375)، شرح الاشارات و التنبیهات مع المحاکمات، قم: نشر البلاغه.
16
۱۷. طباطبایی، سید محمد حسین، (1422ق)، نهایه الحکمه، تحقیق عباس علی زارعی سبزواری، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
17
۱۸. _________________، (1420ق)، بدایه الحکمه، تحقیق عباس علی زارعی سبزواری، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
18
۱۹. غفاری، حسین، (1386)، بررسی مبادی فلسفه نقادی، تهران: انتشارات حکمت.
19
۲۰. میر داماد، (1367)، القبسات، به اهتمام مهدى محقق و همکاران، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
20
۲۱. میر داماد- العلوى، محمد باقر- السید احمد، (1376)، تقویم الایمان و شرحه کشف الحقائق، مقدمه و تحقیق از على اوجبی، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامى.
21
22. Copleston, Frederick, (1994)A History of Philosophy,Vol. V, The Newman Press and Burns & Oates, Ltd .
22
23. Hume, David, (2009) A Treatise of Human Nature, Floating Press .
23
24. Hume, David, (2007) An Enquiry concerning Human Understanding, Edited with an Introduction and Notes by Peter Millican, Oxford: Oxford University Press.
24
25. Hartnack, Justus, (2001) Kant 's Theory of Knowledge, Translated by M. Holmes Hartshorne, Inc Indianapolis/Cambridg: Hackett Publishing Company.
25
26. Kant, Immanuel, (2004) Prolegomena to Any Future Metaphysics, Translated and edited by Gary Hatfield, Cambridge University Press.
26
27. Kant, Immanuel, (2010) The Critique of Pure Reason, Translated by J. M. D. Meiklejohn, The Pennsylvania State University.
27
28. Locke, John, (1999) An Essay Concerning Human Understanding, The Pennsylvania State University.
28
29. Mill, J. S., (1911), A System of Logic: Ratiocinative and Inductive, London: Longmans, Green & Co.
29
30. Quine, W. V., (1974), The Roots of Reference, La Salle, Illinois: Open Court.
30
ORIGINAL_ARTICLE
مراقبه در چشمانداز ملاصدرا و اِولین آندرهیل
یکی از مسائل مشترکی که در حوزهی عرفان غربی و اسلامی وجود دارد،سلوک عرفانی عارف، مراقبه، شرایط و لوازم آن است که متأله و عرفانپژوه انگلیسیتبار، خانم اولین آندرهیل نیز بهطورتخصصی به تبیین و بررسی آن پرداخته است. ملاصدرای شیرازی نیز از این مهم غفلت نورزیده است. آثار وی مشحون است از مواردی که بهطورخاص به مسألهی مراقبه پرداخته است؛ چنانچه میتوان گفت ویژگی خاص عرفان صدرایی مبتنی بر مراقبه است. آندرهیل و ملاصدرا هر دو به شیوهی خاص خودشان به این مهم پرداختهاند. هر دو با رویکرد مشترک به سهساحتی بودن نفس انسان، به تقدم و تفوق یکی بر دیگری توجه داشتهاند. آندرهیل با مقدمدانستن احساس بر عقل و اراده، مراقبه را مبتنی بر پرورش حس عمیقی میداند که عارف را دمبهدم به مراحل عمیقتر آگاهی سوق داده تا به مرحلهی نهایی آن که «نگریستن در ابدیت» و «اتحاد با حقیقت متعالی» است، نایل شود. ملاصدرا نیز با مقدمداشتن معرفت و بینش بر دو ساحت دیگر، به ذومرتبهبودن و تدریجیبودن مراقبه تأکید داشته و غایت مراقبه را تجمیع قوای نفس برای اتحاد با عقل فعال میپندارد. وجه شباهتهایی میان این دو متفکر وجود دارد؛ ازجمله اهمیت به کشف مخلوقات در طبیعت، تمرکز نفس، تدریجیبودن مراقبه، ذکر در مراقبه. همچنین اختلاف دو رأی، در ساحات نفس، توجه به جایگاه عقل نظری نزد ملاصدرا و بیاعتباردانستن آن نزد آندرهیل و نحوهی ورود به مراقبه را نیز جزء وجه اختلافها میتوان عنوان کرد.
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_4006_93b0e3b5dced07020d0cfcc050c45671.pdf
2017-02-19
17
34
10.22099/jrt.2017.4006
۱- مراقبه
۲- شهود
۳- امر متعالی
۴- آندرهیل
۵- ملاصدرا
هنگامه
بیادار
h.bayadar@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری حکمت متعالیه دانشگاه اصفهان
LEAD_AUTHOR
مهدی
امامی جمعه
2
استادیار دانشگاه اصفهان
AUTHOR
۱. ملاصدرا، محمد بن ابراهیم، (۱۳۶۰)، الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، مشهد: المرکز الجامعی للنشر.
1
۲. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ، (۱۹۸۱م)، الحکمه المتعالیه فی الأسفار العقلیه، بیروت: انتشارات دار إحیاء التراث.
2
۳. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، (۱۴۲۲ق)، شرح الهدایة الأثیریة، تصحیح مصطفی فولادکار، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
3
۴. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، (۱۳۸۱)، کسر الأصنام الجاهلیه، تصحیح دکتر جهانگیری، تهران: انتشارت بنیاد حکمت صدرا.
4
۵. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، (۱۳۶۶)، شرح اصول کافی، تصحیح محمد خواجوی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
5
۶. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، (۱۳۵۴)، مبدأ و معاد، تهران: انتشارات انجمن حکمت و فلسفه.
6
۷.ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، (۱۳۹۱)، الحکمه العرشیه، ترجمه و تصحیح محمد خواجوی به همراه متن، تهران: مولی.
7
۸ . ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، (۱۴۲۹ق) ، تفسیر القرآن الکریم، ج ۶، قم: بیدار.
8
۹. _____________________ ، (۱۳۶۳)، المفاتیح الغیب، تهران: مؤسسه تحقیقات فرهنگی.
9
۱۰. _____________________ ، (۱۳۸۷)، مجموعه رسائل فلسفی، مقدمه و تصحیح سید جلالالدین آشتیانی، چاپ سوم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
10
11. Evelin Underhill, (1911), Mysticism, London: Methuen.
11
12. _____________, (1922), A Book of Contemplation, Second Edition, London: John M. Watkins.
12
13._____________, )1914), Practical Mmysticism: A Little Book for Normal People, New York: E. P. Dutton & Company.
13
14. _____________, (1920), The Essentials of Mysticism, London: London, J. M. Dent.
14
ORIGINAL_ARTICLE
مبانی نظری فهم قرآن ازنظر علامه طباطبایی(ره) و مقایسهی آن با آرای کلادنیوس، شلایرماخر و هیرش از هرمنوتیستهای کلاسیک
قرآن کتاب هدایت و برنامهی زندگی انسان است. فهم صحیح و معتبر آیات قرآن لازم و ضروری است. مقالهی حاضر با رویکرد توصیفی تحلیلی به بررسی مبانی نظریهی تفسیری علامه طباطبایی درخصوص فهم و تفسیر قرآن میپردازد تا مبانی نظریهی تفسیری ایشان را آشکار نموده و آن را با آرای برخی هرمنوتیستهای کلاسیک مقایسه نماید. یافتههای این پژوهش نشان میدهد کهعلامه باتوجه به مبانی فهم خود که از بینش قرآنی او ناشی میگردد، هرمنوتیک خاصی برای قرآن دارد.
ازسویدیگر، هرمنوتیک کلاسیک بهرغم تفاوت با نظریهی تفسیری علامه، شباهتهایی هم با آن دارد. دانشمندانی چون کلادنیوس، شلایرماخر و هیرش، همگی بر نیت و قصد مؤلف در کشف مراد متن اعتقاد داشتهاند که این امر، نظریات این دانشمندان را به دیدگاه علامه در مقولهی فهم قرآن نزدیک میگرداند. ازنظر نگارنده، نظریهی «تفسیر قرآن با قرآن» علامه، بهرغم برخی تفاوتها، با آرای هرمنوتیک کلاسیک شباهت زیادی دارد.
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_4007_cd675fed38b560ed82f1eaed7d1a3bfe.pdf
2017-02-19
35
52
10.22099/jrt.2017.4007
1- قرآن
۲- علامه طباطبایی
۳- هرمنوتیک کلاسیک
4- کلادنیوس1
5- شلایرماخر2
6- هیرش3
صغری
خیرجوی
hafez1372@gmail.com
1
دانشجوی دکتری دینپژوهی دانشگاه ادیان و مذاهب قم
LEAD_AUTHOR
محمدمهدی
علیمردی
alim536@outlook.com
2
استادیار دانشگاه ادیان و مذاهب قم
AUTHOR
1. احمدی، بابک، ( 1385)، ساختار و تأویل متن، تهران: نشر مرکز.
1
2. بابایی و همکاران، علی اکبر، (1379)، روششناسی تفسیر قرآن، ، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
2
3. حیدریفر، مجید، (1392)، مهندسی فهم و تفسیر قرآن، پژوهشی نو در روششناسی ترتیبی و موضوعی قرآن کریم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، مؤسسه بوستان کتاب، چاپ دوم.
3
4. ربانی، علی، (1383)، هرمنوتیک و منطق فهم دین، مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
4
5. ریختهگران، محمد رضا، (1378)، منطق و مبحث علم هرمنوتیک، تهران: کنگره.
5
6. سعیدی روشن، محمد باقر، (1393) ، تحلیل زبان قرآن و روششناسی آن، ناشر: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ناشر همکار: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشهی اسلامی، چاپ ششم.
6
7. سلمی سمرقندی، ابو نصر محمد بن مسعود بن عیاش، بی تا، تفسیر عیاشی، با تحقیق و تصحیح عربی سید هاشم رسول محلاتی و با مقدمهی علامه طباطبایی، تهران: انتشارات مکتبة الاسلامیه.
7
8. شاکرین، حمید رضا، ( 1390) ، مبانی و پیشانگارههای فهم دین، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
8
9. صدر، سید محمد باقر، دروس فی علم الاصول، المجلد الاول، دار الکتاب اللبنانی لبنان، سایت کتابخانهی دیجیتال تبیان: library . tebyan. Net.
9
10. طباطبایی، سید محمد حسین، (1417)، المیزان فی تفسیر القرآن، تهران: دارالکتاب الاسلامیه، جلد 1 و 2 و 3 و 4 و 12و 13، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
10
11. طباطبایی، سید محمد حسین، ( 1362) ، تفکر در قرآن، ترجمهی حائری تهرانی، مهدی، تهران: مؤسسهی دین و دانش.
11
12. طباطبایی، سید محمد حسین، (1373)، قرآن در اسلام، دارالکتب الاسلامیه.
12
13. عنایتی راد، محمد جواد، بهار و تابستان(1376)، «زبانشناسی دین در نگاه المیزان»، شماره 9-10، فصلنامه پژوهشی قرآن، ویژه تفسیر المیزان، ص 28 تا 53.
13
14. قائمینیا، علیرضا، (1393)، بیولوژی نص نشانهشناسی و تفسیر قرآن، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ دوم.
14
15. کوزنز هوی، دیوید، (1378)، حلقه انتقادی، ترجمه مراد فرهادپور، تهران: روشنگران و مطالعات زمان.
15
16. گرامی، محمد علی، (1383)، شناخت قرآن، قم: مؤسسه فرهنگ منهاج.
16
17. مجلسی، محمد باقر، (1379)، بحارالانوار، قم: دارالفقه للطباعه و النشر.
17
18. نصری، عبدالله، (1387)، گفتمان مدرنیته، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
18
19. نفیسی، شادی، (1384)، روششناسی و نقد و فهم حدیث از دیدگاه علامه طباطبایی در المیزان، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
19
20. واعظی، احمد، (1386)، درآمدی بر هرمنوتیک، چ 4، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
20
21. یوسفیان و شریفی، حسن، احمد حسین، (1385)، عقل و وحی، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشهی اسلامی.
21
22. Eliade, Mircea, (1987),"Hermeneutics", The Encyclopedia of Religion, Volume 6.
22
23. Muller, Kurt, (1986), The Hermeneutics Reader, Volume 1, Basil: Black Well.
23
24. Hirsch, Eric, (1965), Validity in Interpretation, New Haven: Yale University Press.
24
ORIGINAL_ARTICLE
همسویی نظریهی کارکرد صحیح با موضع ضدشکاکانه غزالی در تکیه بر خداباوری
به نظر میرسد اتکایِ غزالی بر خداباوری، جهت خروج از شکاکیت، میتواند یکی از طرق محتمل در مواجهه با مسائلی باشد که بهطورسنتی با ماهیت معرفت گره خوردهاند. ما پس از بازنویسی موضع غزالی، درمجموع، دو گزینه را برای تفسیر موضع وی ارائه خواهیم داد. در همان ابتدای مقاله، گزینه اول رد میشود. برای دفاع از گزینهی دوم، بهطورمفصل به واکاوی وضع معرفتی خویش در قبال باورهای ناظر به جهان خارج خواهیم پرداخت. این واکاوی نشان خواهد داد که برای رهایی از چنبرهی شکاکیت، معرفتشناسان همیشه ناگزیر بودهاند میان سه جفتجریانِ متخاصم «ایدئالیسم، رئالیسم»، «درونگرایی، برونگرایی» و «وظیفهگرایی، اعتمادگرایی»، یکی از دو سوی جریان را بر دیگری ترجیح دهند. همچنین نمایان خواهد شد که چرا نوع خاصی از اعتمادگرایی (نظریهی کارکرد صحیح) در قبال شکاک، ازموضع امیدوارکنندهتری برخوردار است. نکتهی تعیینکنندهی بحث آنجایی است که درمییابیم تنها در زمینهای خداباورانه میتوان بهنحو درخوری بر نظریهی کارکرد صحیح تکیه کرد. در پایان نیز ضمن پاسخ به دو انتقاد جدی از سوی وحید و بونجور، نشان خواهیم داد که چرا معتقدیم این نظریه با موضع خداباورانه غزالی همسوست.
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_4008_7a49c99d78f2f69199a890caae4d27c5.pdf
2017-02-19
53
80
10.22099/jrt.2017.4008
۱- ایدئالیسم-رئالیسم
۲- درونگرایی-برونگرایی
۳- وظیفهگرایی-اعتمادگرایی
۴- کارکرد صحیح
۵- خداباوری
6- غزالی
علی
فتح طاهری
fathtaheri@hum.ikiu.ac.ir
1
دانشیار دانشگاه بینالمللی امام خمینی(ره) قزوین
AUTHOR
سیدمسعود
سیف
dr_sayf2003@yahoo.com
2
دانشیار دانشگاه بینالمللی امام خمینی(ره) قزوین dr_sayf2003@yahoo.com
AUTHOR
مهدی
سلیمانی خورموجی
soleimani.um88@gmail.com
3
دانشجوی دکتری دانشگاه بینالمللی امام خمینی(ره) قزوین
LEAD_AUTHOR
1. الغزالی، ابیحامد (2009)، المنقذ من الضلال و الموصل الی ذی العزه و الجلال، بیروت: دار و مکتبه الهلال.
1
2. Alston, W. P., (1988), “The Deontological Conception of Epistemic Justification”, in Philosophical Perspectives, Vol. 2, Epistemology, Ridgeview Publishing Company, pp. 257-99.
2
3. Berkeley, G., (2002), A Treatise Concerning the Principles of Human Knowledge, edited by D. Wilkins, Dublin.
3
4. Bonjour, L., (2010), "Recent Work on the Internalism and Externalism Controversy", in A Companion to Epistemology, eds. J. Dancy, E. Sosa, & M. Steup, 2nd edition, Wiley-Blackwell: A J. Wiley & Sons, Ltd., Publication, pp. 33-43.
4
5. Dawkins, R., (1986), The Blind Watchmaker, New York: Norton.
5
6. Descartes, R., (1984), The Philosophical Writings of Descartes, translated by J. Cottingham, R. Stoothoff, D. Murdoch, Vol. II, Cambridge: Cambridge University Press.
6
7. Descartes, R., (1985), The Philosophical Writings of Descartes, translated by J. Cottingham, R. Stoothoff, D. Murdoch, Vol. I, Cambridge: Cambridge University Press.
7
8. Kant, I., (1998), Critique of Pure Reason, translated and edited by P. Guyer & A. W. Wood, Cambridge: Cambridge University Press.
8
9. Goldman, A. I., (1988), "Strong and Weak Justification", in Philosophical Perspectives, Vol. 2, Epistemology, Ridgeview Publishing Company, pp. 51-69.
9
10. Goldman, A. I., (2008), "Reliabilism", in Stanford Encyclopedia of Philosophy (http://plato.stanford.edu/entries/reliabilism/).
10
11. Goldman, A. I., (2010), "Reliabilism", in A Companion to Epistemology, eds. J. Dancy, E. Sosa, & M. Steup, 2nd edition, Wiley-Blackwell: A J. Wiley & Sons, Ltd., Publication, pp. 681- 92.
11
12. Pappas, G., (2014), “Internalist vs. Externalist Conceptions of Epistemic Justification”, Stanford Encyclopedia of Philosophy. (http://plato.stanford.edu/entries/justep-intext/).
12
13. Plantinga, A., (1993a), Warrant: The Current Debate, Oxford: Oxford University Press.
13
14. Plantinga, A., (1993b), Warrant and Proper Function, Oxford: Oxford University Press.
14
15. Stroud, B., (1984), The Significance of Philosophical Scepticism, Oxford: Oxford University Press.
15
16. Vahid, H., (1998a), "the internalism/externalism controversy: the epistemization of an older debate", in Dialectica, vol. 52, pp. 229-246.
16
17. Vahid, H., (1998b), "Deontic vs. Non-Deontic Conceptions of Epistemic Justification", in Erkenntnis, vol. 49, Kluwer Academic Publishers, pp. 285- 301.
17
18. Vahid, H., (2009), The Epistemology of Belief, Palgrave: Macmillan Publication.
18
ORIGINAL_ARTICLE
قلمرو شناخت عقل نظری و محدودیتهای آن ازنظر دکارت و ملاصدرا
مقایسهی قلمروی شناخت عقل نظری و محدودیتهای آن در سه بخش، صورت گرفته است. اول، ثابت و ازلیبودن یا مخلوق و مجعولبودن اصول و احکام عقلی که بهنظر ملاصدرا، اصول عقلی فینفسه ثابت و ازلی هستند، اما ازنظر دکارت، این اصول، مخلوق و تحتارادهی خداوند هستند. دوم، محدودیت عقل در شناخت خداوند که ازنظر ملاصدرا، درک مفهومی عقلی و مابهازائی از خداوند نمیتوان داشت. وی راه حقیقی شناخت خداوند را شهود میداند، اما بهنظر دکارت، مفهوم خداوند واضحترین و متمایزترین مفهوم ذهنی است، هرچند درک احاطی به آن ممکن نیست. سوم، پژوهش دربارهی اموری که پیشزمینهی بروز خطا و درنتیجه، ایجاد محدودیت در شناخت عقل هستند، ازجمله اشتغال به امور محسوس و هوای نفس، پیشداوری و تقلید و لزوم بهکارگیری روش علمی صحیح در درک حقایق.
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_4009_eac1ab27492c7211b7f56f57ee56ce2e.pdf
2017-02-19
81
106
10.22099/jrt.2017.4009
۱- دکارت
۲- ملاصدرا
۳- عقل نظری
۴- محدودیت شناخت خدا
۵- خطای عقل
مینا
مهدیزاده
mehdizadeh6886@yahoo.com
1
کارشناس ارشد دانشگاه اصفهان
LEAD_AUTHOR
علی
کرباسیزاده اصفهانی
alikarbasi@ymail.com
2
دانشیار دانشگاه اصفهان
AUTHOR
۱. اسدی شریفی، فاطمه، (1390)، بررسی تطبیقی عقل و شهود از دیدگاه ملاصدرا و خردگرایان قرن 1۷، پایاننامهی کارشناسی ارشد، دانشگاه ملایر.
1
۲. امامی جمعه، سیدمهدی، (1386)، «ملاصدرا و روزنههایی از عقل به طور وراء عقل»، نامهی مفید، شمارهی 59، صفحات 125 تا 136.
2
۳. جوادی آملی، عبدالله، (1375)، رحیق مختوم، قم: اسراء.
3
۴. دکارت، رنه، (1371)، اصول فلسفه، ترجمهی منوچهر صانعی درهبیدی، تهران: مؤسسهی بینالمللی الهدی.
4
۵. _______ ، (1372)، قواعد هدایت ذهن، ترجمهی منوچهر صانعی درهبیدی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
5
۶. _______ ، (1385)، تأملات در فلسفه اولی، ترجمهی احمد احمدی، تهران: سمت.
6
۷. _______ ، (1386)، اعتراضات و پاسخها، ترجمه و توضیح علی موسائی افضلی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
7
۸. ژیلسون، اتین، (1374)، خدا و فلسفه، مترجم شهرام پازوکی، تهران: انتشارات حقیقت.
8
۹. طهماسبی، ستار، (1386)، عقل از دیدگاه دکارت و مولانا، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.
9
۱۰. فروغی، محمدعلی، (1385)، سیر حکمت در اروپا و گفتار در روش راه بردن عقل، تهران: انتشارات زوار.
10
۱۱. کاپلستون، فردریک چارلز، (1379)، دکارت، ترجمهی علی کرباسی زاده اصفهانی، تهران:مدینه.
11
۱۲. کاتینگم، جان، (1390)، فرهنگ فلسفه دکارت، ترجمهی علی افضلی، تهران: مؤسسهی پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
12
۱۳. مجتهدی، کریم، (1381)، «به چه معنی فلسفه دکارت مبتنی بر «اصالت عقل» است؟»، فلسفه، شمارهی 4 و 5.
13
۱۴. مجتهدی، کریم، (1385)، دکارت و فلسفه او، تهران: امیرکبیر.
14
۱۵. مطهری، مرتضی، (1386)، مجموعه آثار، تهران: صدرا.
15
۱۶. ملاصدرا، (1354)، المبدأ و المعاد، تصحیح سیدجلال آشتیانی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
16
۱۷. _____ ،(1981)، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، 9 جلدی، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم.
17
۱۸. ______، (1360)، شواهد الربوبیه فی مناهج السلوکیه، تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، مشهد: المرکز الجامعی للنشر، چاپ دوم.
18
۱۹. ______ ، (1363)، مفاتیح الغیب، تهران: مؤسسهی مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
19
۲۰. ______ ،(1366)، شرح اصول کافی، تهران: مؤسسهی مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
20
۲۱. _______ (1378)، المظاهر الإلهیة فی أسرار العلوم الکمالیة، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
21
۲۲. ______ ، (1381)، کسر اصنام جاهلیه، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
22
۲۳. ______ ، (1392)، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فى الفنون المنطقیه، ترجمه و شرح عبدالحسین مشکات الدینی، تهران: نصر.
23
۲۴. ______ ، (1393)، منطق صدرایی شرح التنقیح فی المنطق، ترجمه و شرح عسکری سلیمانی امیری، قم: حکمت اسلامی.
24
۲۵. نجم آبادی، عیسی، (1387)، بررسی تطبیقی حدود و اعتبار عقل نزد ملاصدرا و کانت، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.
25
26. Descartes Rene, (1985), The Philosophical Writings of Descartes (volum I,II), translated by John Cottingham ,Robert Stoothoff and Dugald Murdoch, Cambridge: Cambridge University Press[CSM].
26
27. Descartes Rene, (1991), The Philosophical Writings of Descartes (volum III), translated by John Cottingham, Robert Stoothoff, Dugald Murdoch and Anthony Kenny, Cambridge: Cambridge University Press [CSMK].
27
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی انتقادی رویکرد تفسیری در مطالعهی دین: نقد نظریات کلیفورد گیرتز درباب دین با تکیه بر آرای مرتضی مطهری
دین بهمنزلهی یکی از ارکان زندگی انسان، موردمطالعهی رویکردهای مختلف علوم انسانی و اجتماعی ازمنظر دروندینی و بروندینی قرار گرفته است. تفسیرگرایی با جهتگیری بروندینی، ازجملهفراگیرترین این رویکردهاست که کلیفوردگیرتز را میتوان یکی ازاندیشمندان برجستهی آن بهشمار آورد؛ وی انسانشناسی است که با رویکرد تفسیرگرایانه و گرایش نمادگرا به مطالعهی دین در جوامع مختلف پرداخته است. ازدیگرسو، مرتضی مطهری بهمنزلهیاندیشمند الهی و اجتماعی معاصر، زوایای این مهم را با نگرش توحیدی و دروندینی موردتحلیل و بررسی قرار داده است. در این پژوهش، تلاش شده تا ضمن مقایسهی آراء این اندیشمند توحیدگرابا نظرات کلیفوردگیرتز درباب دین، با بهرهگیری از دستگاه نظری مطهری، رویکرد تفسیرگرایی گیرتزموردنقد و ارزیابی قرار گیرد. واکاوی و مقایسهی نظرات این دواندیشمند، ما را به این نتیجه رساند که«نسبیگرایی»، «فروکاستن تعریف دین به مجموعهای از نمادها»، «بیتوجهی به منشأ وحیانی دین» و... ازجمله مهمتریننقدهایی است که میتوان ازمنظر مطهری به رویکرد تفسیرگرایی گیرتز وارد نمود.
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_4011_8bdb6f9e601f00dcf8a859fd53bc5868.pdf
2017-02-19
107
130
10.22099/jrt.2017.4011
1- دین
2- تفسیرگرایی
3- گیرتز
4- مطهری
حسین
مهربانیفر
mehrabanifar@mihanmail.ir
1
دانشجوی دکتری فرهنگ و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم(ع)
AUTHOR
قرآن کریم.
1
امامی سیگارودی، عبدالحسین؛ صلصالی، مهوش و بصیری، هادی، (1391)، «مقایسه پارادایمهای مطالعات کمی و کیفی»، پرستاری و مامایی جامعنگر، سال 22، شماره 67، صفحات 60-54.
2
ایمان، محمدتقی، (1388).، مبانی پارادایمی روشهای تحقیق کمی و کیفی در علوم انسانی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
3
بختیاری، محمد عزیز و حسامی، فاضل، (1382)، درآمدی بر نظریههای اجتماعی دین، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
4
بهشتی مهر، احمد، (1386)، «نیاز به دین از دیدگاه شهید مطهری»، مجله معرفت، شماره 113، صفحات 98-83.
5
حسینی، موسی، (1378)، «دین و جامعه از نگاه شهید مطهری»، مجله پژوهشهای قرآنی، شماره 17 و 18، صفحات 183-174.
6
شامحمدی، رستم و پاسالاری بهجانی، فاطمه، (1391)، «مقایسه آراء امیل دورکیم و کلیفورد گیرتز در زمینه دین با تأکید بر رویکرد آنها»، دوفصلنامه علمی پژوهشی پژوهشنامه ادیان، سال ششم، شماره دوازدهم، صفحات 78-53.
7
شجاعیزند، علیرضا، (1391)، جامعهشناسی دین، ج1: درباره موضوع، تهران: نشر نی.
8
شرف الدین، سید حسین، (1384)، «کارکرد معناسازی دین از دید گیرتز»، ماهنامه معرفت، شماره 99، صص 53-45.
9
شکوهی، علی، (1385)، «دینشناسی استاد مطهری»، مجله پژوهشهای اجتماعی اسلامی، شماره 58، صفحات 64-29.
10
عربستانی، مهرداد، (1382)، «دین بهمثابه یک نظام فرهنگی»، نامه انسانشناسی، دوره اول، شماره چهارم، صفحات 216-209.
11
فکوهی، ناصر، (1386)، «نگاهی بر رویکرد تفسیری کلیفورد گیرتز با تأکید بر تفسیر او از پدیده دینی»، نامه علوم اجتماعی، شماره 31، صفحات 123-103.
12
________، (1382)، تاریخ اندیشه و نظریههای انسانشناسی؛ تهران: نی.
13
فی، برایان، (1383)، پارادایمشناسی علوم انسانی، ترجمه مرتضی مردیها، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
14
کرمیپور، ا...کرم، (1390)، «روش و رویکرد کلیفورد گیرتز درباره دین و فرهنگ»، فصلنامه علمیپژوهشی اندیشه نوین دینی، سال 7، شماره 24، صفحات 176-153.
15
کوشا، غلام حیدر، (1392)، «دین و بررسی انتقادی مبانی جامعهشناسان در مطالعه آن (با محوریت نظریه فریزر، دورکیم، وبر و گیرتز)»، معرفت فرهنگی اجتماعی، سال چهارم، شماره سوم، پیاپی 15، صفحات 73-51.
16
گرجیان، محمدمهدی و افشارپور، مجتبی، (1392)، «دین فطری، فطرت دینی (منشأ دین و گرایش به آن از دیدگاه استاد مطهری)»، معارف عقلی، سال هشتم، شماره دوم، صفحات 81-47.
17
گیرتز، کلیفورد، (1382)، «اسلام، آنگونه که مشاهده کردم»، ترجمه فاضل حسامی، مجله معرفت، شماره 72، صفحات 94-88.
18
گیویان، عبدا...، (1386)، «کلیفورد گیرتز و دیدگاه تفسیری او درباب دین و فرهنگ»، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شماره 10، صفحات 27-1.
19
محمدپور، احمد، (1390)، روش در روش: درباره ساخت معرفت در علوم انسانی، تهران: جامعهشناسان.
20
مطهری، مرتضی، (1383)، بیست گفتار، تهران: انتشارات صدرا.
21
_________، (1384)، مجموعه آثار، ج 15، تهران: انتشارات صدرا.
22
_________، (1384)، مجموعه آثار، ج 26، تهران: انتشارات صدرا.
23
_________، (1384)، مجموعه آثار، ج 1، تهران: انتشارات صدرا.
24
_________، (1384)، مجموعه آثار، ج 13، تهران: انتشارات صدرا.
25
_________، (1384)، مجموعه آثار، ج 3، تهران: انتشارات صدرا.
26
_________، (1385)، انسان و ایمان، تهران: انتشارات صدرا.
27
_________، (1386)، جهان بینی توحیدی، تهران: انتشارات صدرا.
28
_________، (1389)، فطرت، تهران: انتشارات صدرا.
29
_________، (1390)، انسان کامل، تهران: انتشارات صدرا.
30
موریس، برایان، (1383)، مطالعات مردمشناختی دین، ترجمه حسین شرفالدین و محمد فولادی، قم: زلال کوثر.
31
نوذری، حسینعلی، (1379)، فلسفه تاریخ، تهران: طرح نو.
32
همیلتون، ملکلم، (1377)، جامعهشناسی دین، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی تبیان.
33
Banton, Michael, (2004), Anthropological Approaches to the Study of Religion, London: Routledge.
34
Duranti, Alessandro, (1997), Linguistic Anthropology, NewYork: Cambridge.
35
Geertz, Clifford, (1973), The Interpretation of Cultures: Selected Essays, New York: Basic Books.
36
ORIGINAL_ARTICLE
فعل الهی غیرمداخلهگرایانه و نظریهی علیت نوصدرایی
واقعگرایان نسبت به قوانین طبیعت و فعل الهی خاص با این مسأله روبهرو هستند که خداوند چگونه در رویدادن رخدادهای طبیعی که از قوانین طبیعت حاصل میشوند، نقش علی دارد. در پاسخ به این مسأله، مدافعان نظریهی فعل الهی غیرمداخلهگرایانه استدلال میکنند که خداوند در پدیدآمدن رخدادهای طبیعی نقش علی دارد، اما فاعلیت وی مستلزم نقض قوانین طبیعت نیست. ازسویدیگر و در الهیات نوصدرایی، درحالیکه علل طبیعی نقش اعدادی دارند، خداوند علّت ایجادی است. در این مقاله، استدلال خواهد شد که نظریهی علی نوصدراییان ضمن توضیح چگونگی نقش علی خداوند در جهان طبیعی، وجود قوانین طبیعت را محترم میشمارد و بنابراین، نظریهای غیرمداخلهگرایانه از فعل الهی است. درنتیجه، اگر نظریههای فیزیک معاصر نظریهی فعل الهی غیرمداخلهگرایانه را تأیید کنند، نظریهی علی نوصدراییان را نیز تأیید میکنند.
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_4010_60060769b7cfb69b57884a33e0bcace1.pdf
2017-02-19
131
144
10.22099/jrt.2017.4010
۱- فعل الهی غیرمداخلهگرایانه
۲- مکانیک کوانتومی
۳- نظریهی علیت نوصدرایی
۴- علّت اعدادی
۵- علّت ایجادی
ابوتراب
یغمایی
a_yaghmaie@sbu.ac.ir
1
استادیار فلسفه دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
1. ابن سینا، حسین، (1430)، الشفا (جلد 1)، قم: ذوی القربی.
1
2. ----------، (1430)، الشفا (جلد 4)، قم: ذوی القربی.
2
3. جوادی آملی، عبدالله، (1386)، رحیق مختوم (جلد 7) قم: مرکز نشر اسراء.
3
4. رشاد، علیاکبر، (1377( ، «گفتمان فلسفی نوصدرایی»، قبسات، شماره ۱۰ و ۱۱، صص ۵۲ تا ۶۳.
4
5. مطهری, مرتضی، (1379), مجموعه آثار (جلد 5)، تهران: صدرا، چاپ ششم.
5
6. ----------، (1379)، مجموعه آثار (جلد 6)،تهران: صدرا، چاپ ششم.
6
7. ----------، (1379)، مجموعه آثار (جلد 7)، تهران: صدرا، چاپ ششم.
7
8. ---------، (1379)، مجموعه آثار (جلد 11)،تهران: صدرا، چاپ ششم.
8
9. Bub, J. (1999), Interpreting the Quantum World, Cambridge: Cambridge University Press.
9
10. Koperski, J. (2015), The Physics of Theism: God, Physics, and the Philosophy of Science, Wiley.
10
11. Marmura, Michael E. (1984), 'The Metaphysics of Efficient Causality in Avicenna (Ibn Sina), Marmura, Islamic Theology and Philosophy: Studies in Honor of George F. Hourani, ed. M.E. Marmura, 172-87.
11
12. McGinnis, Jon (2010), Avicenna. Oxford: Oxford University Press.
12
13. McGrath, A.E. (2011), Christian Theology: An Introduction, Wiley.
13
14. Monton, Bradley (2014), "God acts in the quantum world", in J. Kvanvig and J.L. Kvanvig (eds.), Oxford Studies in Philosophy of Religion, 5: OUP Oxford, 167-84.
14
15. Mullin, Ernan Mc (1993), 'Evolution and special creation', Zygon®, 28 (3), 299-335.
15
16. Murphy, Nancey (2009), 'Divine action in the natural order: Buridan's ass and Schrödinger's cat', in F.LeRon Shults, Nancey C. Murphy, and Robert J. Russell (eds.), Philosophy, Science and Divine Action, Brill, 325-57.
16
17. Plantinga, A. (2011), Where the Conflict Really Lies: Science, Religion, and Naturalism, (Oxford University Press, USA).
17
18. Polkinghorne, J.C. (2001), 'Physical Process, Quantum Events, and Divine Agency', in R.J. Russell, et al. (eds.), Quantum Mechanics: Scientific Perspectives on Divine Action, 181-90.
18
19. --------------. (2005), Quarks, Chaos & Christianity: Questions to Science and Religion, Crossroad Publishing Company.
19
20. --------------. (2006), “Quantum Theology”, in R.J. Russell, T. Peters, and N. Hallanger (eds.), God’s Action in Nature's World: Essays in Honour of Robert John Russell, Ashgate Pub., 137-46.
20
21. --------------. (2009), “The Metaphysics of Divine Actio”, in F.L.R. Shults, N.C. Murphy, and R.J. Russell (eds.), Philosophy, Science and Divine Action, Brill, 97-110.
21
22. Richardson, Kara (2013), “Avicenna's Conception of the Efficient Cause”, British Journal for the History of Philosophy, 21 (2), 220-39.
22
23. Russell, R.J. (1999), Neuroscience and the Person: Scientific Perspectives on Divine Action, Vatican Observatory.
23
24. ----------. (2007), “Five key topics on the frontier of theology and science today”, Dialog, 46 (3), 199-207.
24
25. ----------. (2009), “Divine action and quantum mechanics: a fresh assessment”, in F. LeRon Shults, Nancey C. Murphy, and Robert J. Russell (eds.), Philosophy, Science and Divine Action, Brill, 351-404
25
26. Russell, R.J., Murphy, N.C., and Isham, C.J. (1993), Quantum cosmology and the laws of nature: scientific perspectives on divine action, Vatican Observatory.
26
27. Russell, R.J., et al. (1995), Chaos and Complexity: Scientific Perspectives on Divine Action, Vatican Observatory.
27
28. Russell, R.J., et al. (1998), Evolutionary and Molecular Biology: Scientific Perspectives on Divine Action, Vatican Observatory.
28
29. Russell, R.J., et al. (2001), Quantum Mechanics: Scientific Perspectives on Divine Action, Vatican Observatory.
29
30. Russell, R.J., Murphy, N.C., and Stoeger, William R. (eds.) (2008), Scientific Perspectives on Divine Action: Twenty Years of Challenge and Progress, 1 edn., Rome: Vatican Observatory FND NDUP.
30
31. Saunders, N. (2002), Divine Action and Modern Science, Cambridge: Cambridge University Press.
31
32. Tracy, Thomas F. (2009), “Creation, providence and quantum chance”, in F. LeRon Shults, Nancey C. Murphy, and Robert J. Russell (eds.), Philosophy, Science and Divine Action, Brill, 227-262.
32
33. Vermaas, P.E. (2005), A Philosopher's Understanding of Quantum Mechanics: Possibilities and Impossibilities of a Modal Interpretation, Cambridge: Cambridge University Press.
33