ORIGINAL_ARTICLE
بررسی و نقد نظریهی حسن و قبح شرعی امام الحرمین جوینی
در جهان اسلام اشاعرهی متقدم و بهویژه امام الحرمین جوینی در شمار حامیان تقریر علّی از نظریهی امر الاهی یا نظریهی حسن و قبح شرعی محسوب میشوند. از منظر جوینی، خوبی و بدی امور براساس امر و نهی الاهی قابل تبیین هستند و در واقع، خوبی و بدی امور چیزی جز امر و نهی الاهی نیست. گرچه نظریهی امر الاهی به طور عام، و تقریر علّی آن به طور خاص، حاوی بصیرتهای قابل توجهی است؛ اما کاستیهای فراوان آن، پذیرش این نظریه را به عنوان دیدگاه اخلاقی جامع دشوار میسازد.
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_2439_41bb6f57e020686a9013b8207a8a4de8.pdf
2013-05-22
1
20
10.22099/jrt.2013.2439
: 1. نظریهی امر الاهی
2. حسن و قبح شرعی و الاهی
3. امام الحرمین جوینی
محسن
جوادی
moh-javadi@yahoo.com
1
دانشیار دانشگاه قم
AUTHOR
امیر
قربانی
2
دانشجوی دکتری دانشگاه ادیان و مذاهب قم
LEAD_AUTHOR
1. جرجانی، علی بن محمد، (1325 ق)، شرح المواقف، منشورات الشریف الرضی، ج: 7 - 8، قم.
1
2. الجوینی، ابوالمعالی عبدالملک، (1369 ق)، الارشاد الی قواطع الادله فی اصول الاعتقاد، تصحیح دکتر محمد یوسف موسی و دکتر عبدالمنعم عبدالحمید، مصر: مکتبه الخانجی.
2
3. ______________________ ، (1412 ق)، البرهان فی أصول الفقه، ج: 1، تحقیق عبد العظیم محمود الدیب، مصر: دار الوفاء، الطبع الثالث.
3
4. الحکیم، محمدتقی، (1388)، الاصول العامه للفقه المقارن، تهران: مجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الاسلامیه، مرکز التحقیقات و الدراسات العلمیه.
4
5. عابدی، احمد، (پاییز 1376)، «مصلحت در فقه»، نقد و نظر، ش 12.
5
6. عثمان، عبدالکریم، (بی تا)، نظریة التکلیف: آراء القاضی عبد الجبار الکلامیه، بیروت: مؤسسه الرساله.
6
7. الغزالی، م‍ح‍م‍د ب‍ن م‍ح‍م‍د، (1414ق)، ال‍م‍س‍ت‍ص‍ف‍ی م‍ن ع‍ل‍م الاص‍ول، ج1، ب‍ی‍روت، داراح‍ی‍اء ال‍ت‍راث ال‍ع‍رب‍ی.
7
8. فخر رازی، محمد بن عمر، (1412ق)، المحصول فی علم اصول الفقه، تحقیق دکتر طه جابر فیاض، مؤسسه الرساله، بیروت: چاپ دوم.
8
9. قاضی عبدالجبار، (بیتا)، المغنی فی أبواب العدل و التوحید، ج: 4، 11، 13، 14، تحقیق جماعة من العلماء، وزارة الثقافة والإرشاد القومی بمصر.
9
10. ـــــــــــــــ ، (بیتا)، المحیط بالتکلیف، تحقیق عمر السید عزمی، الآثار المصریه للتألیف و الترجمه.
10
11. الکلینی، محمد بن یعقوب، (1410ق)، اصول الکافی، ج 1، ترجمه سیدجوادمصطفوی، تهران: علمیه اسلامیه.
11
12. م‍درس‍ی طب‍اطب‍ائ‍ی، ح‍س‍ی‍ن، (۱۳۶۸ ش)، م‍ق‍دم‍های ب‍ر ف‍ق‍ه ش‍ی‍ع‍ه؛ ک‍ل‍ی‍ات و ک‍ت‍اب‍ش‍ن‍اس‍ی، ترجمهی مح‍م‍دآص‍ف ف‍ک‍رت، م‍ش‍ه‍د: آس‍ت‍ان ق‍دس رض‍وی، ب‍ن‍ی‍اد پ‍ژوه‍ش­ه‍ای اس‍لام‍ی.
12
13. Borchert, Donald M., (2005), Encyclopedia Of Philosophy (10 Volume Set), editor in chief, 2nd ed, Vol 2, 8, 2005, Macmillan Reference USA: Thomson Gale.
13
14. Hourani, George F.,(2007), Reason and Tradition In Islamic Ethics, Cambridge: Cambridge University Press.
14
ORIGINAL_ARTICLE
سازگارگرایی پلی بین جبرگرایی و اختیار
بدون شک عنصری که میتواند مجوز تحسین و نکوهش اعمال پسندیده و زشت و ناروای انسان باشد اختیار است. اما اینکه اختیار چیست و چگونه انسان میتواند در جهانی که بر آن جبر علّی حاکم است از آن برخوردار باشد، مسألهای است که بیشتر فیلسوفان اخلاق غرب از آن غافل نبودهاند. در این میان، برخی جمع این دو را محال دانسته و یکی را به نفع دیگری انکار و دیدگاهی به نام ناسازگارگرایی را پایهریزی کردهاند و در مقابل، از عصر مدرن به بعد، اکثر فیلسوفان به منظور احیای مسؤولیت اخلاقی، با پذیرش اختیار از سویی و رد جبرگرایی و اعتقاد به صدفه و اتفاقی بودن امور از سوی دیگر، سعی در جمع این دو نموده، بهطور بسیار گسترده، دیدگاهی به نام سازگارگرایی را بنا نهادند. در این مقاله، دیدگاه سازگارگرایی از عصر مدرن به بعد بررسی میشود. در نهایت، مشخص میشود به رغم صحّت سازگارگرایی، سازگارگرایان در ارائهی تبیین دقیقی از آن ناکام مانده و نتوانستهاند اختیار و مسؤولیت انسان یا سزاواری او برای تحسین و تقبیح در قبال اعمالش را برای همگان، بهویژه ناسازگارگرایان، معقول و موجه نشان دهند.
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_2440_a596d8b45c232b4d6aaab6d2f4d35755.pdf
2013-05-22
21
46
10.22099/jrt.2013.2440
1- سازگارگرایی
2- اختیار
3- ارادهی آزاد
4- مسؤولیت اخلاقی
زهرا
خزاعی
1
دانشیار دانشگاه قم
AUTHOR
فاطمه
تمدن
2
کارشناس ارشد فلسفه اخلاق دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
1. ویلیامز؛ برنارد،(1383)، فلسفه اخلاق، ترجمه م تعلیقات زهرا جلالی، قم: دفتر نشر معارف.
1
2. Eshleman, Andrew, (2009), "Moral Responsibility", Stanford Encyclopedia of Philosophy, http:// Plato. Stan Edu/ entries/ moral-responsibility/.
2
3. Ferraiolo, William, (2004), "Against Compatibilism: Compulsion, Free Agency and Moral Responsibility", www.sorites.org.
3
4. Fischer, John Martin, (2006), My Way, Essays on Moral Responsibility, New York: Oxford University Press.
4
5. ____________________ and Ravizza, Mark, (2003), Perspective on Moral Responsibility, Eds. John Martin Fischer and Mark Ravizza, USA: Ashgate, 1-45.
5
6. Fischer, John Martin, (2010), "Precis of My Way: Essay on Moral Responsibility", Philosophy and Phenomenological Research, Vol. IXXX.
6
7. Frankfurt, Harry, (2003), "Alternate Possibilities and Moral Responsibility", In Moral Responsibility and Alternate Possibilities, Eds. David Widerker and Michael Mckenna, USA: Ashgata, PP. 17-25.
7
8. _______________, (1971), ‘Freedom of the will and the Concept of a Person’, Journal of Philosophy, 68:5-20; reptinted in (and qouated from) The Importance of What We Can About, (1988), Cambridge: Cambridge University Press.
8
9. J. Moya, Carlos, (2006), Moral Responsibility, the Ways of Skepticism, London and New York: Routledge.
9
10. Kane, Robert, (2007), "Libertarianism", In Four Views on Free Will, Ed. Ernest Sosa, USA: Blackwell, pp.5-45.
10
11. Mckenna, Michael, (2009), "Compatibilism", Stanford Encyclopedia of Philosophy, http: Plato.Stanford, edu/ eatries/ compatibilism.
11
12. M. Frame, John, "Free Will and Moral Responsibility", IIIM Magazine Online, Volum1, Number 12.
12
13. Pereboom, Derk, (2007), "Hard Incompatibilism", In Four Views on Free Will, Ed. Ernest Sosa, USA: Blackwel, pp.85-125.
13
14. _____________, (2003), "Source Incompatibilism and Alternative Possibilities", In Moral Responsibility and Alternate Possibilities, Eds. David widerker and Michael Mckenna, USA: Ashgata, pp.185-200.
14
15. Timpe. K, (2006), "Free Will", Internet Encyclopedia of Philosophy, www.morries.umn.
15
Edu /academic/philosophy/halthsis.html.
16
16. Todd, Patrick and Tognazzini, Neala, (2008), "A Problem For Guidance Control", In The Philosophical Uarterly, Vol. 58, No. 233.
17
17. Wallace, R. J, (1996), Responsibility and the Moral Sentimens, England, Massachusetts London: Harvard University Press Cambridge.
18
18. Watson, Gary, (1987), “Free Action and Free Will”, Mind, 96, p. 147-172.
19
19. __________, (1975), “Free Agency”, Journal of Philosophy, Vol.72, No.8 (Apr.24.1975), 205-220.
20
20. Wolf, Susan, (2003), "The Real Self View", In Perspective on Moral Responsibility, Eds. John Martin Fischer and Mark Ravizza, USA: Ashgate, pp 151-169.
21
21. ____________, (1990), Freedom Within Reason, Oxford: Oxford University Press.
22
22. Zimmerman, Aaron, (2009), "Free Will: Franfurt and Watson", www. Aaron – Zimmerman . com/ wp..../ Moral-psych-Hndt-1-F-09. pdf.
23
ORIGINAL_ARTICLE
عرفان در ایران: جایگاه عرفان و تصوف و تعلیم و ترویج آن در ایران معاصر
ایران در طول تاریخ، همواره از مراکز معنویت و عرفان بوده است. پس از ورود اسلام به ایران، این سرزمین مهد رویش تصوف و عرفان اسلامی گردید. بسیاری از بزرگان صوفیه، همچون حلاج و بایزید و خرقانی و غزالی و عطار و شمس تبریزی و مولوی، به این فرهنگ تعلق داشتهاند. بیش از هزار سال است که زنجیرهی متصل عارفان و صوفیان در این سرزمین استمرار دارد و این میراث از نسلی به نسلی منتقل میشود. از پدیدههای مهم دیگر در عرفان ایرانی، پیوند تشیع و تصوف است، که پیشینهای کهن دارد. در بعد علمی و نظری، این پیوند در آثار اندیشمندان عرفانی بسیاری همچون سید حیدر آملی و ابن ابی جمهور احسائی و ملاصدرای شیرازی نمودار شده است. امروزه تصوف و عرفان با شکلهای مختلف در ایران ظهور دارد و طیفهای گوناگونی را در بر دارد، چنانکه تعلیم و تربیت عرفانی و شیوههای آن نیز به تبع تکثر مشربها و علایق یادشده متنوع است. اما بهرغم این پیشینه و غنای عرفانی، هنوز پژوهش توصیفی و تحلیلی جامع دربارهی آن انجام نگرفته است. هدف این نوشتار ارائهی تصویری جامع، گویا و تحلیلی، و در عین حال اجمالی، در حد یک مقاله از پدیدهی عرفان در ایران است. معرفی تنوع گرایشها و فعالیتهای عرفانی در ایران، هم عرفانپژوهان را از ابعاد و زوایای مختلف این پدیده آگاه میکند تا حوزهی پژوهشی مورد علاقهی خود را با آگاهی انتخاب کنند و هم میتواند برای شیفتگان سلوک این طریق، اگر نه چراغی، دستکم شمعی روشنگر باشد.
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_2441_04589131258b3dc2b2bf29d339dc7122.pdf
2013-05-22
47
68
10.22099/jrt.2013.2441
1- عرفان
2- تصوف
3- معنویت
4- فلسفه
5- ایران
محمد
فنایی اشکوری
1
دانشیار مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)
AUTHOR
1. آشتیانی، سیدجلال الدین، (1365)، شرح مقدمه قیصری، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
1
2. ــــــــــــــــــــــــــ، (1357)، مشارق الدراری، تألیف سعید الدین فرغانی، با مقدمه و تعلیقات آشتیانی، مشهد: دانشگاه فردوسی.
2
3. ــــــــــــــــــــــــــ، (1378)، نقدی بر تهافت الفلاسفه غزالی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
3
4. ابن سینا، حسین، (1381)، الاشارات و التنبیهات، تحقیق مجتبی زارعی، قم: بوستان کتاب.
4
5. ابن عربی، محیی الدین، (بیتا)، رساله اصطلاحات الصوفیة، قم: منشورات بیدار.
5
6. پارسا نیا، حمید، (1380)، عرفان و سیاست، تهران: مرکز آموزش و پژوهش.
6
7. جوادی آملی، عبدالله، (1372)، تحریر تمهید القواعد، تهران: الزهرا.
7
8. سامانی، عمان، (بیتا)، گنجینه الاسرار، قم: امیری.
8
9. سهروردی، شهاب الدین، (1397 ق)، حکمه الاشراق، (در مجموعه مصنفات سهروردی، ج: 2، با تصحیح هانری کربن)، تهران: انجمن فلسفه ایران.
9
10. فنائی اشکوری، محمد، (1386)، نیایش عارفان: شرح حکمت و معنویت شیعی در دعای کمیل، قم: مؤسسه شیعهشناسی.
10
11. فنائی اشکوری، محمد، (1389)، «فلسفه عرفان نظری» در فصلنامه اسرا، شماره 5، پاییز، صص: 63 - 81.
11
12. فنائی اشکوری، محمد، (1389)، «شاخصههای عرفان ناب شیعی» در فصلنامه شیعهشناسی، شماره 32، زمستان، صص: 7 - 29.
12
13. فناری، محمد ابن حمزه، (1363)، مصباح الأنس، تهران: فجر.
13
14. قیصری، داود، (بیتا)، شرح فصوص الحکم. قم: انتشارات بیدارفر.
14
15. قیصری، داود، (1372)، مقدمه شرح تائیه ابن فارض، در عرفان نظری اثر سید یحیی یثربی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
15
16. کربن، هانری، (1373)، تاریخ فلسفه اسلامی، ترجمهی سید جواد طباطبائی، تهران: کویر.
16
17. ـــــــــــــ، (1325)، روابط حکمت اشراق و فلسفه ایران باستان، گزارش احمد فردید و عبدالحمید گلشن، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
17
18. مجلسی، محمد باقر، (1403 ق)، بحار الانوار، ج: 41، بیروت: مؤسسه الوفا.
18
19. نصر، سید حسین، (1382)، آموزههای صوفیان، ترجمهی حسین حیدری و محمد هادی امینی، تهران: قصیده سرا.
19
ORIGINAL_ARTICLE
تبیین وجودی اصل امتناع تناقض
در باب جنبههای منطقی اصل امتناع تناقض بحثهای فراوانی مطرح شده است. به نظر میرسد حصر توجه به زوایای منطقی و عدم تبیین وجودی از اصل امتناع تناقض سبب تبدیل شدن آن به مسألهای صرفاً منطقی گردیده که نقش آن در گزارههای فلسفی بیشتر به صورت غیر مستقیم و بالقوه نمایان میشود، در حالی که با تبیین وجودی نحوهی شکلگیری این اصل بنیادین، علاوه بر تأمین جنبهی هستیشناختی اصل امتناع تناقض، در پی توجیه ریشه و مبنای منطقی این اصل، میتوان جایگاه فلسفی آن را نیز تغییر داد. تبیین وجودی اصل امتناع تناقض ناظر به تبیین دو طرف آن، یعنی وجود و عدم و همچنین "من" به منزلهی فاعل شناسا است که در نهایت، منجر به شکلگیری اصل امتناع تناقض در ساحت وجودی فاعل شناسا میگردد و بر این اساس، فاعل شناسا همه چیز را از دروازهی امتناع تناقض فلسفی مینگرد.
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_2442_e602ea364b43edca513d2c11811db2ed.pdf
2013-05-22
69
84
10.22099/jrt.2013.2442
1- اصل امتناع تناقض
2- تناقض وجودی
3- تناقض منطقی
محمد
بنیانی
m.bonyani@ gmail.com
1
استادیار دانشکده الاهیات و معارف اسلامی دانشگاه شیراز
AUTHOR
1. ابن سینا، ابوعلی، (1404 ق)، الشفاء(الالهیات)، قم: مکتبه آیت الله المرعشی.
1
2. ـــــــــــــــ، (1375)، الاشارات و التنبیهات، قم: نشر البلاغه.
2
3. _________، (1404 ق)، الشفاء (المنطق)، قم: مکتبة آیت الله المرعشى.
3
4. ________، (1360)، دانشنامه علایی، تهران: کتابخانه فارابی.
4
5. ________، (1379)، النجاة من الغرق فى بحر الضلالات، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
5
6. ـــــــــــــــ، (1371)، المباحثات، قم: انتشارات بیدار.
6
7. ارسطو، (1377)، متافیزیک، ترجمهی شرف الدین خراسانی، تهران: حکمت.
7
8. ___ ، (1980)، منطق ارسطو، تحقیق و تصحیح عبد الرحمان بدوی، بیروت: دار القلم.
8
9. ایزوتسو، توشی هیکو، (1360)، بنیاد حکمت سبزواری، ترجمهی سید جلال الدین مجتبوی، تهران: دانشگاه تهران.
9
10. بهمنیار بن المرزبان، (1375)، التحصیل، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
10
11. الحلى، حسن بن یوسف، (1371)، الجوهر النضید، قم: انتشارات بیدار.
11
12. _____________ ، (1413ق)، کشف المراد فى شرح تجرید الاعتقاد (مع التعلیقات)، قم: مؤسسة النشر الاسلامى.
12
13. الرازى، قطب الدین، (بى تا)، شرح مطالع الانوار فى المنطق، قم: انتشارات کتبى نجفى.
13
14. سهروردی، شیخ اشراق، (1375)، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، 4جلد، تهران: مؤسسهی مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
14
15. الشیرازی، صدرالدین محمد، (1981 م)، الحکمه المتعالیه فى الاسفار العقلیه الاربعه، 9 جلد، بیروت: دار احیاء التراث.
15
16 ______________، (1362)، اللمعات المشرقیه فى الفنون المنطقیه، تهران: انتشارات آگاه.
16
17. _______________ ، (1363)، المشاعر، تهران: کتابخانه طهورى.
17
18. الطباطبایی، سید محمدحسین، (بی تا)، نهایه الحکمه، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
18
19. الطوسى، خواجه نصیر الدین، (1361)، أساس الاقتباس، تهران: دانشگاه تهران.
19
20. ________________ ، (1407ق)، تجرید الاعتقاد، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
20
21. ________________ ، (1405)، مصارع المصارع، قم: مکتب آیت الله مرعشی نجفی.
21
22. فارابی، ابو نصر، (بی تا)، فصوص الحکم، قم: انتشارات بیدار.
22
23. الکاتبى القزوینى، نجم الدین على، (1384 ش)، الرساله الشمسیه، قم: انتشارات بیدار.
23
24. مطهری، مرتضی، (بی تا)، مجموعه آثار، 27 جلد، تهران: انتشارات صدرا.
24
25. مصباح یزدی، محمدتقی، (1378)، آموزش فلسفه، 2 ج، تهران: انتشارات امیر کبیر.
25
26. ______________ ، (1405)، تعلیقه علی نهایه الحکمه، قم: مؤسسه در راه حق.
26
27. Kant, Imanuel , (1993), Critique of Pure Reason, Trans. By N. Kemp Smith, Newyork: McMillan.
27
ORIGINAL_ARTICLE
دین و دنیا: بررسی نگرشهای متفاوت ادیان به دنیا
«دین و دنیا» از مباحث مورد علاقهی متألهان و فلاسفهی دین است و به همین رو با بیاعتنایی جامعهشناسان دین مواجه بوده است. این مقاله در گام نخست و در راستای مقابله با رویکردهای تحویلی1 در مطالعات دین، در صددِ رفع برخی از این بیاعتناییهای آسیبرسان است و تلاش دارد نیاز مبرم جامعهشناسی دین به این مباحث را آشکار سازد و جایی را برای آن در فصول مقدماتی مطالعات جامعهشناختیِ دین باز نماید. این تلاش همچنین برای نیل به درک صائب و روشنتری از مفهوم عرفی شدن، که انطباق بیشتری با بنیانهای آموزهای اسلام و شرایط اجتماعی ایران داشته باشد، انجام شده است. مقاله در صدد است در این بازبینی، بر چند حقیقت بدیهی و در عین حال، اذعاننشده دربارهی دین تصریح نماید که تأثیراتی دگرگونکننده بر نظریات عرفی شدن دارند. گام سوم پس از تأکید بر اهمیت دنیا برای ادیان، با مقایسهای میان تلقی ادیان از دنیا برداشته شده است و با این فرض که عقاید و تعالیم دینی، تأثیرات تعیُّنبخشی بر زیست اجتماعی پیروان خواهند داشت، آن را در برخی از فرازهای اساسیتر، همانند «رستگاری»، «الاهیات اقناعی» و «تنشهای با دنیا» با تفصیل بیشتری دنبال نموده است و در خاتمه، تأثیرات آن را در اصلاح برخی رویکردهای غالب بر نگرش جامعهشناختی دین نشان میدهد.
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_2443_e67ac3f2158008c3eed5d2bc595fd7ea.pdf
2013-05-22
85
118
10.22099/jrt.2013.2443
1- دین
2- دنیا
3- رستگاری
4- تئودیسی
5- اسلام
6- مسیحیت
علیرضا
شجاعیزند
1
دانشیار دانشگاه تربیت مدرس
AUTHOR
1. پارسونز، تالکوت، (1379)، «ساختهای منطقی جامعهشناسی ماکس وبر»، در: عقلانیت و آزادی، ترجمهی یدالله موقن، تهران: هرمس.
1
2. پالس، دانیل، (1382)، هفت نظریه در باب دین، ترجمهی محمد عزیز بختیاری، قم. مؤسسهی آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
2
3. بازرگان، مهدی، (1377)، آخرت و خدا، هدف بعثت انبیا، تهران: رسا.
3
4. براون، کالین، (1375)، فلسفه و ایمان مسیحی، ترجمهی طاطهوس میکائلیان، تهران: علمی و فرهنگی.
4
5. ترنر، برایان، (1379)، ماکس وبر و اسلام، ترجمهی سعید وصالی، تهران: مرکز.
5
6. تسوایک، اشتفان، (1376)، کالون و قیام کاستلیون، ترجمهی عبدالله توکل، تهران: مرکز.
6
7. جوادی آملی، عبدالله، (1385)، دینشناسی، قم: اسراء.
7
8. سارتر، ژان پل، (1344)، اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر، ترجمهی مصطفی رحیمی، تهران: نیلوفر.
8
9. سروش، عبدالکریم، (1376)، مدارا و مدیریت، تهران: صراط.
9
10. شجاعیزند، علیرضا، (1380)، دین، جامعه و عرفی شدن: جستارهایی در جامعهشناسی دین، تهران: مرکز.
10
11. ـــــــــــــــــــ ، (1381)، عرفی شدن در تجربهی مسیحی و اسلامی، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
11
12. ـــــــــــــــــــ ، (1386)، «مرور و تکملهای بر مباحث عرفی شدن»، مجلهی جامعهشناسی ایران، د: 8، ش: 4 زمستان.
12
13. ـــــــــــــــــــ ، (1388)، جامعهشناسی دین، ج: 1، تهران: نشر نی.
13
14. ــــــــــــــــــ، (1388)، «همآوایی ادیان در مصاف با فرایندهای دگرگونساز»، فصلنامهی راهبرد فرهنگ، س: 2، ش: 6، تابستان.
14
15. طباطبایی (علامه)، محمدحسین، (1397ق)، بررسیهای اسلامی، ج: 2، به کوشش هادی خسروشاهی، قم: مرکز بررسیهای اسلامی و انتشارات هجرت.
15
16. کانت، ایمانوئل، (1380)، درسهای فلسفهی اخلاق، ترجمهی منوچهر صانعی درهبیدی، تهران: نقش و نگار.
16
17. کیوپیت، دان، 1376، دریای ایمان، ترجمهی حسن کامشاد، تهران: طرح نو.
17
18. مصباح یزدی، محمدتقی، (1367)، آموزش عقاید، تهران: چاپ و نشر بین الملل.
18
19. مطهری، مرتضی، (1357)، عدل الاهی، تهران: صدرا.
19
20. ــــــــــــــ ، (1361)، بیست گفتار، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
20
21. ـــــــــــــ ، (1362)، مقدمهای بر جهانبینی اسلامی، مجلدات 1 – 7، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
21
22. وبر، ماکس، (1371)، اخلاق پروتستان و روح سرمایهداری، ترجمهی عبدالمعبود انصاری، تهران: سمت.
22
23. ــــــــــ ، (1382)، دین، قدرت، جامعه، ترجمهی احمد تدین، تهران: هرمس.
23
24. یاسپرس، کارل، (1373)، مسیح، ترجمهی احمد سمیعی، تهران: خوارزمی.
24
25. Bellah. Robert, (1964), "Religious Evolution" in: American Sociological Review, 29: 358-74.
25
26. Bibby, Reginald W. & Merlin B. Brinkerhoff, (1974), “Sources of Religious Involvement: Issues for Future Empirical Investigation”, Journal of Review of Religious Research, Vol. 15: no. 2, p. 71-79.
26
27. Roberts, Kaith A., (1990), Religion in Sociological Perspective, California: Wadsworth.
27
28. Robertson, Roland. (ed.), (1969), Sociology of Religion, England: Penguin.
28
29. Stark, Rodney, (1977), “Must all Religion be Supernatural?” in: Bryan Wilson (ed.), (1977), The Social Impact of New Religions, New York: Rose of Sharon Press. (P. 59-177).
29
30. Stark, Rodney. & William Sims Bainbridge, (1980), “Towards a Theory of Religion: Religion Commitment”. Journal for the Scientific Study of Religion, 19(2): 114-128.
30
31. Turner, Bryan. S., (1983), Religion & Social Theory: A Materialist Perspective, Humanities Press.
31
32.____________ . S., (1991), Religion & Social Theory,London: Sage.
32
33. Weber, Max, (1904 org.1958), The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism Trans. T. Parsons. New York: Scribner.
33
33. __________ , (1922 org.1963), The Sociology of Religion, trans. Ephraim Fischoff, Boston: Beacon Press.
34
34.__________ , (1915 org.1991), “The Social Psychology of the World Religions”, in: H. H. Gerth and C. Wrigh Mills (eds.) From Weber: Essays in Sociology, London: Routledge, (p. 267-301).
35
35. Woodhead, Linda & Paul Heelas, (2000), Religion in Modern Times, Oxford: Blackwell.
36
ORIGINAL_ARTICLE
نوآوریهای ابن سینا در مسألهی علیت
در دستهبندی مسایل فلسفی از حیث اهمیّت و قدمت، مبحث «علیّت» (علّت و معلول) در رتبهی نخست جای دارد. هر چند آثار مکتوب فلسفی نشان میدهد که این مسأله محصول تلاش فکری فیلسوفان یونان و به خصوص «ارسطو» است، لیکن طرح این پرسش اهمیّت دارد که فیلسوف بزرگی مانند «ابنسینا» در تبیین و توسعهی مباحث این مسأله چه نقشی دارد؟ با وجود این که ابنسینا بارها مقام علمی ارسطو را ستوده است، معالوصف به هیچوجه نمیتوان او را فقط مفسّر فلسفهی ارسطو دانست و ابتکارات فلسفی او را انکار نمود. ابنسینا که در بسیاری مسایل فلسفی ـ هم از لحاظ محتوا و هم صورتبندی ـ خلّاقیّت شگرفی داشته است، به خصوص در مبحث «علیّت» نبوغ خویش را متجلّی ساخته و در اموری نظیر «تعریف علیّت»، «انقسامات» و «حیثیّات مختلف علّت» و«احکام علّت و معلول»، از جهت محتوا و تبیین و تقریر و صورتبندی مطالب، نوآوریهای مهمّی از خود به جای گذاشته است.
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_2444_da28fb7e4e008f8a52fc726496d863f0.pdf
2013-05-22
119
142
10.22099/jrt.2013.2444
1ـ ارسطو
2ـ ابنسینا
3ـ علّت و معلول
احمد
بهشتی
1
استاد فلسفه و کلام اسلامی
AUTHOR
محسن
ایزدی
2
استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد فسا
AUTHOR
محمودرضا
میرزاجانی
3
کارشناس ارشد فلسفه و کلام اسلامی و ابواب جمعی اداره کل آموزش و پرورش استان فارس
LEAD_AUTHOR
1. ابنسینا، (1385)، اشارات و تنبیهات، ترجمه و شرح حسن ملکشاهی، جلد اوّل، (طبیعیّات، الهیّات، عرفان)، چاپ پنجم، تهران: سروش.
1
2. ـــــ، (1388)، الحدود (تعریفات)، ترجمهی مجید دستیاری (ضمیمهی کتاب ترجمهی هفده رساله)، قم: نشر إشراق.
2
3. ـــــ، (1379)، النّجاه منالغرق فی بحرالضّلالات، با ویرایش و دیباچهی محمّدتقی دانش پژوه، چاپ دوّم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
3
4. ـــــ، (1388)، الاهیّات از کتاب شفاء، ویرایش و ترجمهی ابراهیم دادجو، تهران: انتشارات امیر کبیر.
4
5. ـــــ، (1383)، دانشنامهی علایی، (منطق، الاهی، طبیعی)، با مقدّمه و حواشی دکتر محمّد معین و سید محمّد مشکوه، چاپ دوّم، همدان و تهران: دانشگاه همدان و انجمن آثار و مفاخر فرهنگی تهران.
5
6. ـــــ، (1980م)، عیونالحکمه، تصحیح عبدالرّحمن بدوی، چاپ دوّم، بیروت: وکالهالمطبوعات دارالقلم.
6
7. ـــــ، (1388)، مبدأ و معاد، ترجمهی محمود شهابی خراسانی (ضمیمهی کتاب ترجمهی هفده رسالهی ابنسینا)، گردآورنده سیدمحمود طاهری، قم: نشر اشراق.
7
8. ارسطو، (1378)، ارغنون (منطق اُرگانون)، ترجمهی میرشمسالدّین ادیب سلطانی، تهران: مؤسّسهی انتشارات نگاه.
8
9. ــــــ، (1385)، سماع طبیعی (فیزیک)، ترجمهی محمّد حسن لطفی تبریزی، چاپ دوّم، تهران: انتشارات طرح نو.
9
10. ـــــ، (1389)، متافیزیک (مابعدالطّبیعه)، ترجمهی شرفالدّین خراسانی، چاپ پنجم، تهران: حکمت.
10
11. استیس، والترترنس، (1386)، تاریخ انتقادی فلسفهی یونان، ترجمهی یوسف شاقول، چاپ دوّم، قم: انتشارات دانشگاه مفید.
11
12. افلاطون، (1380)، دورهی کامل آثار افلاطون، ج2، ترجمهی محمدحسن لطفی، چاپ سوّم، تهران: انتشارات خوارزمی.
12
13. اکریل، جی. اِل، (1380)، ارسطوی فیلسوف، ترجمهی علیرضا آزادی و مقدّمهی غلامرضا اَعوانی، تهران: انتشارات حکمت.
13
14. بهشتی، احمد، (1387)، هستی و علل آن (شرح نمط چهارم اشارات و تنبیهات)، چاپ دوّم، قم: بوستان کتاب.
14
15. جانکار، باربارا، (1385)، فلسفهی ارسطو، ترجمهی مهداد ایرانیطلب، تهران: انتشارات اطّلاعات.
15
16. جوادیآملی، عبداللّه، (1384)، تبیین براهین اثبات خدا، چاپ چهارم، قم: مرکز نشر اسراء.
16
17. طباطبایی، محمّدحسین،(1387)، بدایهالحکمه، ترجمهی علی شیروانی، چاپ چهاردهم، قم: مؤسّسهی انتشارات دارالعلم.
17
18. ــــــــــــــــــــ، (1373)، نهایهالحکمه، ترجمهی مهدی تدیّن، چاپ دوّم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
18
19. طوسی، نصیرالدّین، (1383)، شرحالإشارات والتّنبیهات، تحقیق حسن حسنزاده آملی، دورهی3 جلدی (ج2و3، حکمت)، چاپ دوّم، قم: مؤسّسهی بوستان کتاب.
19
20. قوام صفری، مهدی، (1387)، نظریهی صورت در فلسفهی ارسطو، چاپ دوّم، تهران: نشر حکمت.
20
21. مصباح یزدی، محمدتقی، (1388)، آموزش فلسفه، دورهی دوجلدی، جلد2، چاپ نهم، تهران: شرکت چاپ و نشر بینالملل.
21
22. مطهرّی، مرتضی، (1388)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، دورهی5جلدی، چاپ هفدهم، تهران: انتشارات صدرا.
22
23. ــــــــــــــ، (1387)، مجموعه آثار(دروس اشارات، الاهیّات نجات و الاهیّات شفا)، ج7، چاپ یازدهم، تهران: انتشارات صدرا.
23
24. نوسبام، مارتا، (1389)، ارسطو، ترجمهی عزّتاللّه فولادوند، چاپ چهارم، تهران: انتشارات طرح نو.
24
25. وال، ژان، (1380)، بحث در مابعدالطبیعه، چاپ دوّم، تهران: انتشارات خوارزمی.
25
ORIGINAL_ARTICLE
تبیین آیات عتاب با توجه به آموزهی عصمت پیامبر اکرم(ص) از دیدگاه ملاصدرا
عصمت پیامبر اکرم(ص) بارها در قرآن کریم مورد تصریح و تأکید قرار گرفته است. با این حال، برخی آیاتْ ایشان را مورد عتاب و توبیخ قرار دادهاند. پر واضح است که این دو سلسله آیات عصمت و عتاب به پیامبر ناسازگار مینماید. در باب محدودهی عصمت آن حضرت متکلمان، حکیمان و عارفان اسلامی نظرات متفاوتی ارائه کردهاند. ملاصدرا، بهمنزلهی حکیمی متأله، با تطبیق نظریهی انسان کامل بر پیامبراکرم(ص)، گسترهی عصمت ایشان را فراتر از تلقی متکلمان لحاظ کرده است. او با محور قرار دادن ذومراتب بودن فهم قرآن و با رویکردی تأویلی به آیات، عصمت نبی را با آیات عتاب به گونهای متفاوت جمع نموده است. ملاصدرا خطاب آیات یادشده را، که در ظاهر به پیامبر اکرم(ص) میباشد، عتابی لطیف دانسته، به ترک اولی تفسیر مینماید. از نظر او، فلسفهی آیات عتاب وصول حضرت ختمی مرتبت به مقام عبودیت تام و تربیت امت است.
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_2445_38f3577eb5d9f08dfebe9d0ba0f3d281.pdf
2013-05-22
143
164
10.22099/jrt.2013.2445
: 1- عصمت پیامبر اکرم (ص)
2- آیات عتاب
3- انسان کامل
4- ترک اولی
5- ملاصدرا
رضا
نیرومند
1
دانشجوی دکتری دانشگاه فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
الهام
محمدزاده
2
دانشجوی دکتری دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
1. قرآن کریم، ترجمهی محمد مهدی فولادوند، (1415ق)، تهران: دارالقرآن الکریم.
1
2. آشتیانی، جلال الدین، (1370)، شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم، چاپ سوم، تهران: امیرکبیر.
2
3. آملی، سید حیدر، (1362)، اسرار الشریعة و اطوار الحقیقة و انوار الحقیقة، تصحیح محمدخواجوی، تهران: مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
3
4. ـــــــــــــــــــــ، (1375)، مقدمه نص النصوص در شرح فصوص الحکم ابن عربی، ترجمهی محمدرضا جوزی، چاپ اول، تهران: علمی و فرهنگی.
4
5. ــــــــــــــ، (1426ق)، جامع الاسرار و منبع الانوار، تصحیح هانری کربن، بیجا، تاریخ العربی.
5
6. ابن بابویه (صدوق)، محمدبن علی، (1400ق)، امالی، چاپ پنجم، بیروت: اعلمی.
6
7. ـــــــــــــــــــــ، (1413ق)، من لایحضره الفقیه، قم: نشر اسلامی.
7
8. ابن عربی، محیی الدین، (1418ق)، فتوحات المکیه، بیروت: احیاء التراث العربی.
8
9. ــــــــــــــــــــــ، تفسیر ابن عربی، تحقیق مصطفی رباب، بیروت: احیاءالتراث العربی.
9
10. ابن منظور، جمال الدین ابوالفضل، (1408ق)، لسان العرب، بیروت: احیاء االتراث العربی.
10
11. ابن نعمان (مفید)، محمد، (1413ق)، الف: اوائل المقالات، قم: گنگره شیخ مفید.
11
12. ـــــــــــــــــــــــ، (1413ق)، ب: تصحیح اعتقادات الامامیه، قم: گنگره شیخ مفید.
12
13. ـــــــــــــــــــــــ، (1413ق)، ج: فصول المختارة، قم: گنگره شیخ مفید.
13
14. ـــــــــــــــــــــــ، (1414ق)، رسالة فی عدم السهو النبی، بیروت: دارالمفید.
14
15. احسائی، ابن ابی جمهور، (1405ق)، عوالی اللئالی، قم: سیدالشهداء.
15
16. ــــــــــــــــ، (1375)، شرح چهل حدیث، چاپ نهم، تهران: تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
16
17. ایجی، عضد الدین، (1417ق)، المواقف، بیروت: عالم الکتب.
17
18. بحرانی، سید هاشم، (1416ق)، البرهان فی تفسیر القرآن، تهران: بعثت.
18
19. برومند، محمد حسین و امیر جودوی، (1384)، «کشف راز معاتب و عتاب در سوره عبس»، مجله انجمن معارف، قم، ش4.
19
20. حسنزاده آملی،حسن،(1378)،ممدالهمم در شرح فصوصالحکم،تهران:فرهنگ و ارشاد اسلامی.
20
21. حقی برسویی، اسماعیل، (بیتا)، روح البیان، بیروت: دارالفکر.
21
22. حلی، حسن بن یوسف، (1410ق)، رسالة السعدیه، قم: کتابخانه مرعشی.
22
23. ــــــــــــــ، (1374)، مناهج الیقین فی اصول الدین، تصحیح محمد رضا انصاری، قم: بینا.
23
24. حویزی عروسی، عبد علی، (1415ق)، نورالثقلین، چاپ چهارم، قم: اسماعیلیان.
24
25. گنابادی، سلطان محمد، (1372)، ترجمه بیان السعادة فی مقامات العبادة، ترجمهی خانی رضا و حشمت ریاضی، تهران: پیام نور.
25
26. ــــــــــــــ، (1420ق)، مفاتیح الغیب (تفسیر کبیر)، چاپ سوم، بیروت: احیاء التراث العربی.
26
27. زرقانی، محمد، (بیتا)، مناهل العرفان فی علوم القرآن، بیروت: احیاء التراث العربی.
27
28. زمخشری،محمود،(1407ق)،الکشّاف عن حقایق غوامض التنزیل،چاپ سوم،بیروت:الکتابالعربی.
28
29. سعیدی، گل بابا، (1383)، فرهنگ اصطلاحات عرفانی ابن عربی، تهران: شفیعی.
29
30. سیوطی، جلال الدین، (1404ق)، الدّر المنثورفی تفسیر الماثور، قم: کتابخانه مرعشی.
30
31. شریف مرتضی، (1409ق)، تنزیه الانبیاء، بیروت: بینا.
31
32. صدراالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، (1360)، الشواهد الربوبیه، تصحیح جلال الدین آشتیانی، چاپ دوم، مشهد: نشردانشگاهی.
32
33. ـــــــــــــــــــــــــــ، (1363)، تفسیر القرآن الکریم، تصحیح محمد خواجوی، قم: بیدار.
33
34. ــــــــــــــــــــــــــ، (1387)، المظاهر الالهیه فی اسرار العلوم الکمالیه، تصحیح محمد خامنهای، تهران: بنیاد حکمت صدرا.
34
35. ــــــــــــــــــــــــــ، (1360)، اسرار آیات، تصحیح محمد خواجوی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه.
35
36. ــــــــــــــــــــــــ، (1368)، الحکمة المتعالیه فی الاسفار العقلیة الاربعة، دورهی 9 جلدی، ج: 8، چاپ دوم، قم: مصطفوی.
36
37. ــــــــــــــــــــــــ، (1425ق)، کتاب الحجة، تصحیح و ترجمهی خواجوی، بیروت: بینا.
37
38. ــــــــــــــــــــــــ، (1340)، رساله سه اصل، تصحیح حسین نصر، تهران: دانشگاه تهران.
38
39. ــــــــــــــــــــــــ، (1424)،مفاتیح الغیب،تصحیح محمدخواجوی،چاپ دوم،بیروت: بینا.
39
40. صفی علیشاه، حسن، (1378)، تفسیر صفی، تهران: منوچهری.
40
41. طباطبایی، محمدحسین،(1417ق)، المیزان فی تفسیرالقرآن،چاپ پنجم، قم: انتشارات اسلامی.
41
42. طبرسی، فضل بن حسن،(1372)، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن،چاپ سوم، تهران: ناصر خسرو.
42
43. طریحی، فخرالدین، (1408ق)، مجمع البحرین، چاپ دوم، تهران: الثقافة الاسلامیة.
43
44. طوسی، محمد بن حسن، (بیتا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: احیاء التراث العربی.
44
45. ــــــــــــــــــــــــ، (1365ق)، تهذیب، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
45
46. فراهیدی، خلیل بن احمد، (1408ق)، کتاب العین، چاپ دوم، قم: هجرت.
46
47. فیض کاشانی، محسن، (1415ق)، تفسیر الصافی، چاپ دوم، تهران: صدر.
47
48. قشیری، عبدالکریم، (بیتا)، لطیف الاشارات، تحقیق ابراهیم بسیونی، چاپ سوم، مصر: الهیئة المصریه.
48
49. کلینی، محمد بن یعقوب، (1365)، اصول کافی، تهران: دار الکتاب الاسلامیه.
49
50. گنابادی، سلطان محمد، (1408ق)، تفسیر بیان السعادة فی مقامات العبادة، چاپ دوم، بیروت: الاعلمی.
50
51. مجلسی، محمد باقر، (1404ق)، بحار الانوار، بیروت: الوفاء.
51
52. مسلم نیشابوری، (بیتا)، صحیح مسلم، بیروت: دارلفکر.
52
53. معرفت، محمد هادی، (1374)، تنزیه الانبیاء، قم: نبوغ.
53
54. منسوب به امام صادق(ع)، (1400ق)، مصباح الشریعه، بیروت: الاعلمی.
54
55. میبدی، ابولفضل رشید الدین، (1371)، کشف الاسرار و عدة الابرار، تحقیق علی اصغر حکمت، چاپ پنجم، تهران: امیر کبیر.
55
56. نصیری، علی، (1386)، مکتب تفسیری صدرالمتألهین، تهران: بنیاد حکمت صدرا.
56
57. نیشابوری، نظام الدین حسن، (1416ق)، تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان، تحقیق زکریا عمیرات، بیروت: العلمیه.
57
58. نووی جاوی، (1417ق)، مراح لبید لکشف معنی القرآن المجید، تصحیح محمد امین الصناوی، بیروت: دارالکتب العلمیه، محمد.
58
ORIGINAL_ARTICLE
توجیه معرفتشناختی ادراک بیواسطهی خداوند از دیدگاه فلسفهی ملاصدرا
هدف اصلی این مقاله استدلال بر امکان ادراک بیواسطهی خداوند از طریق علم حضوری از دیدگاه فلسفهی ملاصدرا است. این نوع ادراک مستقیم و بیواسطه میتواند توجیه معرفت شناختی باور به خدا را فراهم نماید. در این نوشتار چگونگی کارکرد علم حضوری در رابطه با توجیه معرفت شناختی باور به خدا و همچنین اهمیت نقش علم حضوری در معرفت شناسی دینی نشان داده خواهد شد. صدرا به عنوان یک فیلسوف شیعی در مکتب جدید فلسفیاش، حکمت متعالیه، براساس الاهیات شیعی تلاش کرده است برای توجیه ادراک بیواسطهی خدا از طریق علم حضوری استدلال نماید. در این مقاله همچنین به تعدادی از نقدهای مهمی که بر ادراک بیواسطهی خداوند که از نظر معرفت شناختی توسط ملاصدرا ادعا شده است؛ پرداخته خواهد شد.
https://jrt.shirazu.ac.ir/article_2446_c1afc2c6adde879c6327fda1983a61f1.pdf
2013-05-22
165
183
10.22099/jrt.2013.2446
: 1.توجیه معرفت شناختی
2. علم حضوری
3. باور به خدا
4. ادراک بیواسطه
5. فلسفه اسلامی 6. ملاصدرا
عباس
یزدانی
1
استادیار دانشگاه تهران
AUTHOR
1- Alston, W. P., (1983), "What’s Wrong with Immediate Knowledge", Syntheses, Vol. 55, pp. 73-95.
1
2- _______________, (1991), Perceiving God. New York: Cornell University Press.
2
3- Avicenna, (Ibn Sina), (1938), Kitab al- Najat, Logic, ch. 2. Cairo.
3
4- ________________, (1960a), Kitab al-Shifa, ed. G. C. Anawati. Cairo.
4
5- Chisholm, Roderick. M., (1977), Theory of Knowledge, 2nd edition, Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice-Hall, Inc.
5
6- _________________, (1989), On Metaphysics. Minneapolis : University of Minnesota Press.
6
7- Gale, R., (1994), "Why Alston’s Mystical Doxastic Practice Is Subjective", Philosophy and Phenomenological Research, Vo. LIV, No. 4, December, pp. 869-875.
7
8- Hairi Yazdi, M., (1992), The Principles of Epistemology in Islamic Philosophy, Knowledge by Presence, New York: State University of New York Press.
8
9- James, William, (1902), The Varieties of Religious Experience. New York: Modern Library.
9
10- Kant, I., (1965), Critique of Pure Reason, trans. Norman Kemp Smith (New York: St. Martin’s press.
10
11- Russell, B., (1976), An Outline of Philosophy, ch. 16, London, 1976.
11
12- Shirazi, Sadr al-Din (Mulla Sadra), (1961), Se Asl, ed. Seyyed Hossein Nasr, Tehran.
12
13- ______________, (1981), al-Hikmat al-Mutaaliyyah fi-al-Asfar al-Aqliyyah al-Arbaah. Beirut: Dar ihya al-Arabi.
13
14- _____________ , (1982), Al-Shawahed al-Rubobiyah, ed. S. Jalal al-Din Ashtiyani, Mashhad: Mashhad University Press.
14
15- Suhrawardi, Y., (1945), Kitab al-talwihat. Istanbul.
15
16- Swinburne, R., (1979), The Existence of God. Oxford: Clarendon Press.
16
17- Tabatabaei, S. M. H., (1989), Usul-I Falsafah wa Rawish-I Realism, with notes by Morteza Mutahari. Tehran: Intisharat-I Sadra.
17
18